Od pewnego czasu w mediach pojawiała się informacja, że rząd zastanawia się nad reformą podatku dochodowego od osób prawnych i rozważa wprowadzenie do polskiego porządku prawnego tzw. estońskiego CIT. O tym co dokładnie kryje się pod tym enigmatycznym hasłem podatnicy mogą przekonać się od 31 lipca 2020 roku – wtedy to, wychodząc naprzeciw oczekiwaniom przedsiębiorców, na stronie Ministerstwa Finansów pojawiła się wstępna propozycja przepisów wraz z komentarzami wprowadzającymi przekazana do prekonsultacji (materiały robocze). Jak wskazało Ministerstwo Finansów, propozycje zmian przepisów mają na razie charakter konsultacyjny – projekt nie został jeszcze wpisany do Wykazu Prac Legislacyjnych Rady Ministrów, a w toku prac rządowych i parlamentarnych może ulec zmianom. Wiadomym jest, że wejście w życie przedmiotowej nowelizacji CIT jest planowane na styczeń 2021 roku.

Dlaczego tzw. estoński CIT?

Rozważane rozwiązanie inspirowane jest modelem przyjętym w Estonii, stąd potoczna nazwa: „estoński CIT”. Model ten zainspirował nie tylko polskiego ustawodawcę – wzorowały się również na nim takie państwa jak Łotwa czy Gruzja. W polskim porządku prawnym ma on funkcjonować jako ryczałt od dochodów spółek kapitałowych i być przedmiotem regulacji zawartych w rozdziale 6b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Z doniesień Ministra Finansów wynika, że stanowić on będzie nowoczesny sposób opodatkowania, który będzie promował inwestycje i minimalizował formalności przy rozliczeniu podatków.

Które podmioty wstępnie wskazano jako mogące podlegać opodatkowaniu estońskim CIT?

Jak wynika z propozycji zmian legislacyjnych podmiotami uprawnionymi do ryczałtu będą spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółki akcyjne o możliwie prostej strukturze udziałowej, tj. takich w których udziałowcami/akcjonariuszami są wyłącznie osoby fizyczne nie posiadające przykładowo: udziałów/akcji w kapitale innej spółki, ogółu praw i obowiązków w spółce niebędącej osobą prawną. Udziałowiec/ akcjonariusz nie może również posiadać praw majątkowych związanych np. z prawem do otrzymania świadczenia jako założyciel lub beneficjent fundacji czy trustu. Nie są to jednak jedyne warunki do podlegania opodatkowaniu ryczałtem od dochodów spółek kapitałowych – wśród katalogu przesłanek warto również zwrócić uwagę na próg odnoszący się do wartości średnich przychodów (nie mogą przekroczyć 50 mln zł), źródła przychodów (jaka wartość określonych przychodów pasywnych wpływa na sumę przychodów), średnie zatrudnienie, zagadnienia związane ze sporządzaniem sprawozdań finansowych czy złożenie zawiadomienia o wyborze opodatkowania ryczałtem.

I które podmioty nie są uprawnione do opodatkowania ryczałtem?

Wśród podmiotów nieuprawnionych do ryczałtu można wskazać dwie podstawowe grupy. Pierwsza grupa to podmioty prowadzące działalność na rynku finansowym, podatnicy uzyskujący dochody
z działalności gospodarczej prowadzonej na terenie specjalnej strefy ekonomicznej czy podatnicy postawieni w stan upadłości lub likwidacji. W przypadku tych podatników wyłącznie ma charakter trwały. Natomiast druga grupa podmiotów nie objętych prawem do wyboru opodatkowania ryczałtem to podmioty, które uczestniczyły w różnego rodzaju restrukturyzacjach. W stosunku do nich wyłączenie ma jednak charakter czasowy – możliwość przystąpienia do ryczałtu nastąpi po upływie określonego ustawowo czasu.

Jakie obowiązki będą ciążyć na podatniku w przypadku wyboru opodatkowania ryczałtem?

Wybór opodatkowania ryczałtem będzie pociągał za sobą szereg obowiązków – przykładowo obowiązek dopasowania dotychczasowo rozliczeń CIT do nowych wymogów systemowych, obowiązek systematycznego zwiększania majątku trwałego w działalności podatnika zgodnie z określonymi ustawowo miernikami (tj. wykazywanie nakładów inwestycyjnych) czy określone obowiązki informacyjne. Należy również pamiętać, że ryczałt jest wybierany na okresy czteroletnie – w przypadku naruszenia warunków w tym okresie podatnik straci prawo do ryczałtu. Jeżeli jednak w trakcie i po zakończeniu okresu czteroletniego ustawowe warunki nadal będą spełniane podatnik ma prawo kontynuować rozliczenia w ramach opodatkowania ryczałtem.

Jakie konsekwencje niesie za sobą wybór opodatkowania ryczałtem?

Wybór opodatkowania ryczałtem ma oznaczać, że podatnik decyduje się na stosowanie wyłącznie regulacji rozdziału 6b CIT. Oznacza to, np. że w obowiązującym dla ryczałtu czteroletnim okresie nie znajdą zastosowania rozwiązania przewidziane dla klasycznego CIT (np. prawo do odliczeń od podstawy opodatkowania w zakresie darowizn, ulgi B+R czy ulgi na złe długi) czy też nie będą miały zastosowania regulacje dotyczące np. opodatkowania przychodów z budynków czy IP BOX.

Na czym będzie polegało opodatkowanie ryczałtem?

Ideą tzw. estońskiego CIT jest opodatkowanie dystrybucji zysku, a więc dochodu z tytułu podzielonego zysku (jest to jedna z 6 przewidywanych kategorii dochodów). Opodatkowaniu ryczałtem ma podlegać m.in. zysk netto w części w jakiej został uchwałą o podziale zysku lub pokryciu wyniku finansowego netto przeznaczony do wypłaty udziałowcom lub na pokrycie strat. Oprócz dochodu z zysku netto przewidziano jeszcze m.in. dochód z tytułu ukrytych zysków czy dochód z wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą. Podstawowa modyfikacja jest związana z powiązaniem dochodu z prawem bilansowym. Przewidziano dwie stawki podatkowe: 15% i 25% podstawy opodatkowania, w zależności m.in. od statusu podatnika. Jak wskazuje Ministerstwo Finansów w swoich materiałach tzw. estoński CIT to m.in. brak rachunkowości podatkowej, deklaracji i minimum obowiązków administracyjnych oraz prostota, dzięki czemu podatnicy zwiększą swoje zdolności inwestycyjne, produktywność i innowacyjność. Podkreślaną zaletą przez ustawodawcę jest również oszczędność czasu przy rozliczeniach podatkowych – estoński CIT będzie płacony dopiero w momencie wypłaty zysku, czyli podatnicy nie będą zobowiązani płacić zaliczek ani rozliczać się rocznie.

Przed nami pracowity okres legislacyjny!

Obecnie trwają prekonsultacje w zakresie tzw. estońskiego CIT, a opublikowana propozycja zmian legislacyjnych ma charakter roboczy. Przed ryczałtem od dochodów spółek kapitałowych jest długa droga – czekają go prace rządowe i legislacyjne. Niezbędne jest zatem ciągłe śledzenie informacji na temat projektu, bowiem niewykluczone że czekają go liczne zmiany i istotne modyfikacje. Skoro zmiany w CIT mają wejść w życie w styczniu 2021 roku, przed ustawodawcą pracowity okres legislacyjny, a przed podatnikami wyzwanie w postaci bieżącego śledzenia pojawiających się propozycji zmian legislacyjnych.