Z dniem 1 stycznia 2019 nie tylko podatnicy obudzą się w nowej, podatkowej rzeczywistości – sprostać czoła nowym obowiązkom będą musieli również m.in. doradcy podatkowi, adwokaci czy radcowie prawni. Na gruncie Ordynacji podatkowej zostaje bowiem wprowadzona instytucja obowiązkowego ujawniania informacji o schematach podatkowych (ang. Mandatory Disclosure Rules – MDR).  Instytucja wprowadzona do polskiego porządku prawnego ustawą uszczelniającą ma na celu m.in. zidentyfikowanie obszarów, w których mogą występować luki w systemie podatkowym, ograniczenie nadużyć podatkowych czy zniechęcenie podatników i ich doradców do agresywnej optymalizacji podatkowej.

O czym organy podatkowe chcą być informowane?

Organom podatkowym zależy na pozyskaniu informacji o stosowanych przez podatnikach rozwiązaniach, które skutkują osiąganiem przez nich korzyści podatkowych. Dzięki pozyskaniu tych informacji organy będą mogły niezwłocznie reagować i w razie potrzeby nowelizować przepisy. W sposób oczywisty przejawia się więc idea uszczelnienia systemu podatkowego.

Od 1 stycznia 2019 roku organy podatkowe chcą być zatem informowane o schematach podatkowych, zdefiniowanych jako uzgodnienie, które spełnia kryterium głównej korzyści oraz posiada ogólną cechę rozpoznawczą, bądź posiada szczególną cechę rozpoznawczą bądź posiada inną szczególną cechę rozpoznawczą. Tak enigmatyczna definicja będzie zapewne budziła wiele wątpliwości, tym bardziej że odwołuje się ona do kolejnych pojęć w sposób obszerny i wielowariantowy również zdefiniowanych w słowniczku ustawowym stworzonym na potrzeby rozdziału Ordynacji podatkowej dotyczącego informacji o schematach podatkowych.

Schemat schematowi nierówny

Ustawodawca wyróżnił również schemat podatkowy standaryzowany, zdefiniowany jako schemat podatkowy możliwy do wdrożenia lub udostępnienia u więcej niż jednego korzystającego bez konieczności zmiany jego istotnych założeń, w szczególności dotyczących rodzaju czynności podejmowanych lub planowanych w ramach schematu. Chodzi zatem o funkcjonujące w praktyce schematy podatkowe, które zostały opracowane abstrakcyjnie i bez zmiany ich istotnych założeń mogą być wdrażane u wielu potencjalnych klientów. Przykładowo jako schemat podatkowy standaryzowany, projektodawca w uzasadnieniu do ustawy wskazał rozwiązania wykorzystywane na przestrzeni ostatnich kilku lat przez szereg podmiotów związane z prowadzeniem działalności gospodarczej w formie spółek komandytowo-akcyjnych.

Kiedy informować?

Jest to jedno z podstawowych pytań w zakresie obowiązku informowania o schematach podatkowych – obowiązek ten nie ciąży bezwzględnie w każdym przypadku. Wyjątki dotyczą jednak jedynie schematu innego niż schemat podatkowy transgraniczny. Ustawodawca przewidział bowiem progi, dopiero od przekroczenia których powstaje obowiązek przekazywania informacji. W tym zakresie ustawodawca odsyła do kryterium kwalifikowanego korzystającego. Tym samym obowiązek przekazania informacji powstanie dopiero wówczas, gdy:

• przychody lub koszty korzystającego albo wartość aktywów tego podmiotu w rozumieniu przepisów o rachunkowości, ustalona na podstawie ksiąg rachunkowych przekroczyły w roku poprzedzającym lub w bieżącym roku obrotowym równowartość 10 000 000 euro,

• lub jeżeli udostępniane lub wdrażane uzgodnienie dotyczy rzeczy lub praw o wartości rynkowej przekraczającej równowartość 2 500 000 euro,

• lub gdy korzystający jest podmiotem powiązanym.

W ten sposób ustawodawca złagodził obowiązek raportowania, wyłączając go w odniesieniu do podatników o mniejszej skali działalności.

Na kim ciąży obowiązek informowania?

Obowiązek raportowania ciąży na tzw. promotorze, pod którym to pojęciem kryje się osoba fizyczna oraz każda jednostka niezależnie od posiadanej przez nią osobowości prawnej, która opracowuje, oferuje, udostępnia, wdraża lub zarządza uzgodnieniami stanowiącymi schemat podatkowy. W szczególności, obowiązek ten ciąży na profesjonalnych pełnomocnikach takich jak doradcy podatkowi, adwokaci, radcowie prawni. Należy jednak pamiętać, że osoby te są związane tajemnicą zawodową i są obowiązane do jej respektowania. Dlatego też ustawodawca uwzględnił tę okoliczność w procedurze raportowania, uzależniając ją od rodzaju schematu z jakim mamy do czynienia.

Jak raportować schemat podatkowy i schemat podatkowy standaryzowany?

Co do zasady promotor jest zobowiązany do przekazania Szefowi Krajowej Administracji Skarbowej informacji o schemacie podatkowym w terminie 30 dni od dnia następnego po dniu udostępnienia schematu podatkowego. W sytuacji, gdy mamy do czynienia ze schematem podatkowym standaryzowanym przekazanie przez promotora informacji o jego zastosowaniu do Szefa KAS, nie wiąże się z naruszeniem obowiązku zachowania prawnie chronionej tajemnicy zawodowej. Ustawodawca wskazuje bowiem, że informowanie o tym schemacie jako bazującym na znajomości przepisów i opierającym się na teoretycznym rozwiązaniu pewnego problemu, nie narusza tajemnicy zawodowej. Przekazywana informacja o schemacie podatkowym standaryzowanym nie będzie zawierała danych identyfikujących podmiotu korzystającego z tego rozwiązania ani szczegółów dotyczących etapów realizacji schematu podatkowego.

Inaczej sytuacja wygląda w przypadku schematu podatkowego – wówczas, jeżeli przekazanie takiej informacji naruszałoby obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej i promotor nie został z tego obowiązku zwolniony, wówczas obowiązek raportowania ciąży na kliencie korzystającym ze schematu podatkowego. Promotor jest wówczas zobowiązany do pisemnego poinformowania go o tym obowiązku, terminie jego wykonania oraz przekazuje dane, które w takiej informacji muszą zostać ujawnione. Informacja zawiera bowiem szereg szczegółowych danych, począwszy od danych identyfikujących zarówno doradcę podatkowego, jak i jego klienta, poprzez streszczenie opisu rozwiązania i wskazanie celów jakim ma ono służyć, po wskazanie szacunkowej wartości korzyści podatkowej.

Wewnętrzna procedura i sankcje

Ustawodawca wprowadził również obowiązek w zakresie posiadania i stosowania wewnętrznej procedury w zakresie przeciwdziałania niewywiązywania się z obowiązku przekazywania informacji o schematach podatkowych. Obowiązek ten ciąży na promotorach oraz jednostkach zatrudniających promotorów, których przychody lub koszty, w rozumieniu przepisów o rachunkowości, ustalone na podstawie prowadzonych ksiąg rachunkowych przekroczyły w roku poprzedzającym rok obrotowy równowartość 8 000 000 mln zł. W przypadku niedopełnienia tego obowiązku wskazane podmioty będą podlegały karze pieniężnej, co do zasady w wysokości nie większej niż 2 000 000 zł, chociaż ustawodawca przewidział również możliwość nałożenia w określonej sytuacji kary w wysokości do 10 000 000 zł.

Podsumowując

Wydaje się, że Ministerstwo Finansów z jednej strony chce walczyć z agresywnymi optymalizacjami podatkowymi, z drugiej jednak strony zasadniczy ciężar tej walki próbując przerzucić na podatników czy tzw. promotorów. Nowe obowiązki w zakresie raportowania schematów podatkowych będą szczególnie uciążliwe dla tzw. promotorów, dlatego w tym zakresie należy pozytywnie ocenić złagodzenie rozwiązań przewidzianych nowymi przepisami. W sposób znaczący został bowiem zredukowany zakres podmiotowy i przedmiotowy nowych regulacji, uwzględniona została również ochrona tajemnicy zawodowej wyrażająca się w możliwości nieprzekazania informacji przez promotora, jeśli naruszałoby to tę tajemnicę oraz wprowadzenie rozwiązań ułatwiających wywiązanie się z obowiązku przekazania informacji przez korzystających.

Wpis nie stanowi porady ani opinii prawnej w rozumieniu przepisów prawa oraz ma charakter wyłącznie informacyjny. Stanowi wyraz poglądów jego autora na tematy prawnicze związane z treścią przepisów prawa, orzeczeń sądów, interpretacji organów państwowych i publikacji prasowych. Kancelaria Ostrowski i Wspólnicy Sp.K. i autor wpisu nie ponoszą odpowiedzialności za ewentualne skutki decyzji podejmowanych na jego podstawie.