16 lipca 2018 roku opublikowany został projekt zmiany ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw. Projekt ten jest o tyle szczególny, ponieważ wprowadza zmiany w zrewolucjonizowanym w ubiegłym roku zakresie dotyczącym obowiązku sporządzenia dokumentacji cen transferowych oraz obowiązkowych elementów takiej dokumentacji.

Obecnie, z dniem 1 stycznia 2017 roku istotnie zmieniły się obowiązki podatników w zakresie zarówno istnienia samego obowiązku sporządzenia dokumentacji jak i elementów, które dokumentacja winna zawierać. Od 2017 roku obowiązuje trójstopniowa dokumentacja podatkowa, której kolejne elementy zależą od wysokości osiągniętych przez podatnika przychodów lub kosztów za 2016 rok.

Co zatem ma przynieść kolejna zmiana obowiązków dokumentacyjnych?

W uzasadnieniu do projektu wskazano, że projektowana nowelizacja obejmuje swoim zakresem kompleksowe uregulowanie tematyki cen transferowych poprzez stworzenie odrębnego rozdziału w ustawie o CIT i ustawie o PIT. Jako powód projektowanych zmian podaje się, że obecnie obowiązujące przepisy wymagają dostosowania oraz doprecyzowania zarówno do zaleceń OECD jak i do rzeczywistości gospodarczej i prawnej.

Wskazuje się również, że przepisy w obecnym brzmieniu budzą wiele wątpliwości, są nieprecyzyjne i stanowią nadmierne obciążenie o charakterze biurokratycznym i administracyjnym dla przedsiębiorstw, w szczególności tych należących do kategorii małych i średnich przedsiębiorstw, co da się zaobserwować na podstawie liczby wniosków o interpretacje w zakresie prawa podatkowego wpływających do Dyrektora Krajowej Informacji Podatkowej, liczby interpelacji poselskich w sprawach dotyczących cen transferowych oraz zastrzeżeń i pytań wpływających do Ministerstwa Finansów. W związku z tym, zdaniem Ministerstwa, przepisy w zakresie cen transferowych powinny zostać uproszczone, tak, aby, z jednej strony tworzyć dla podatników prosty, przejrzysty i przyjazny system podatkowy, a z drugiej strony unikać luk w prawie sprzyjających erozji bazy podatkowej i transferowaniu dochodów za granicę.

Poniżej przedstawiamy główne założenia nowelizacji:

Wprowadzenie definicji ustawowych

Nowelizacja ustawy przewiduje wprowadzenie definicji legalnych używanych obecnie pojęć (np. definicja ceny transferowej), jak również zastąpienie nimi zwrotów powodujących poważne rozbieżności interpretacyjne. Przykładowo, pojęcie transakcji kontrolowanej (które obecnie nie zostało zdefiniowane w ustawie) zastąpi funkcjonujące pojęcie transakcji i innych zdarzeń, które było przedmiotem niejednej interpretacji indywidualnej.

Zmiana definicji podmiotów powiązanych

W słowniczku ustawowym przewidziano także definicję podmiotów powiązanych, poprzez precyzyjne wskazanie, które podmioty uznawane będą za powiązane. Zgodnie z nowelizacją, za podmioty powiązane rozumieć należy:

a) podmioty, z których jeden podmiot wywiera znaczący wpływ na co najmniej jeden inny podmiot lub

b) podmioty, na które znaczący wpływ wywiera:

• ten sam lub inny podmiot lub małżonek, krewny

• lub powinowaty do drugiego stopnia osoby fizycznej wywierającej znaczący wpływ na co najmniej jeden podmiot, lub

c) spółkę niemającą osobowości prawnej i jej wspólników, lub

d) podatnika i jego zagraniczny zakład.

Decyduje wyłącznie wartość transakcji

Obecnie obowiązek sporządzenia dokumentacji cen transferowych uzależniony jest od wysokości przychodów lub kosztów osiągniętych przez podatnika w roku poprzedzającym sporządzenie dokumentacji jak również od wartości zrealizowanej transakcji z podmiotem powiązanym.

Projekt zakłada uproszczenie określenia powstania obowiązku dokumentacyjnego poprzez wskazanie progów wartości transakcji kontrolowanych, przekroczenie których spowoduje obowiązek sporządzenia dokumentacji lokalnej. Progi wartości zostały podzielone wg kategorii transakcji występujących na rynku m.in. próg 10 mln zł netto dla zakupu lub sprzedaży środków trwałych, rzeczowych aktywów obrotowych oraz próg 2 mln netto zł dla zakupu lub sprzedaży usług, wartości niematerialnych i prawnych.

Wprowadzenie zasady ceny rynkowej

Wprowadzenie zasady, zgodnie z którą cena stosowana przez podmioty powiązane w transakcji kontrolowanej winna nie odbiegać od warunków rynkowych skutkuje zobowiązaniem podatników do stosowania cen rynkowych już w momencie zawarcia transakcji. W przypadku stwierdzenia przez organ, że cena transakcji kontrolowanej nie ma nic wspólnego z warunkami rynkowymi, w wyniku czego podatnik nie wykazuje dochodów lub wykazuje dochody zaniżone, organ podatkowy ma prawo określić wysokość dochodów lub straty z pomięciem warunków wynikających z powiązań. Jednocześnie, organ podatkowy będzie miał prawo uznania, że w danych okolicznościach podmioty nie zawarłyby takiej transakcji lub zawarłyby inną. W konsekwencji organowi będzie przysługiwało prawo do określenia właściwego charakteru transakcji kontrolowanej oraz określenia skutków podatkowych dla przyjętego przez siebie charakteru transakcji.

Otwarty katalog metod ustalania cen transferowych

W projekcie ustawy przewidziano otwarcie katalogu metod ustalania cen transferowych. Oprócz stosowanych obecnie podstawowych metod wyceny (metoda porównywalnej ceny niekontrolowanej, metoda ceny odprzedaży, metoda koszt plus, metoda marży transakcyjnej netto, metoda podziału zysku) nowelizacja umożliwia użycie innych metod, w tym technik wyceny – jeśli prowadzą one do określenia ceny transferowej w wysokości, jaką określiłyby podmioty niepowiązane. Na podatniku spoczywać będzie obowiązek wykazania w dokumentacji, dlatego żadna z podstawowych metod nie może zostać zastosowana jako odpowiednia metoda. Natomiast organ będzie zobowiązany do stosowania w pierwszej kolejności metody wybranej przez podatnika.

Bez zmian pozostaje sposób wyboru przez podatnika stosowanej metody. Zgodnie z projektem, właściwą metodą jest ta metoda, która w danych okolicznościach jest najbardziej odpowiednia, przy jednoczesnym uwzględnieniu między innymi warunków ustalonych lub narzuconych pomiędzy podmiotami powiązanymi, dostępności informacji niezbędnych do prawidłowego zastosowania metody oraz specyficznych kryteriów jej zastosowania.

Zmiany dotyczące tzw. usług o niskiej wartości dodanej

W odniesieniu do zmian związanych z ustaleniem rynkowości tzw. usług o niskiej wartości dodanej w pierwszej kolejności wskazać należy na uregulowanie w projekcie definicji tychże usług (m.in. poprzez uregulowanie katalogu usług). W projekcie pominięto usługi, które mogłyby budzić wątpliwości interpretacyjne, przykładowo usługi niewiążące się z istotnym ryzykiem gospodarczym. W myśl projektowanych przepisów przez usługi o niskiej wartości dodanej rozumie się usługi, które:

1. zostały wymienione w załączniku nr 4 lub są usługami o podobnym charakterze

2. mają charakter usług wspomagających działalność gospodarczą usługobiorcy,

3. nie stanowią głównego przedmiotu działalności grupy podmiotów powiązanych,

4. nie są świadczone przez usługodawcę na rzecz podmiotów niepowiązanych,

5. nie są przedmiotem dalszej odprzedaży przez usługobiorcę, z wyłączeniem odsprzedaży usług nabytych we własnym imieniu, ale na rzecz innego podmiotu powiązanego (refakturowanie).

Jednocześnie przewidziano zapis, zgodnie z którym organ podatkowy odstępuje od określenia wysokości narzutu, w przypadku transakcji kontrolowanej dotyczącej usług o niskiej wartości dodanej, jeżeli spełnione zostaną łącznie wymienione przesłanki.

Zmiany dotyczące umów pożyczki

W projekcie przewidziano odstąpienie przez organ podatkowy od weryfikacji rynkowego charakteru oprocentowania dla pożyczek, spełniających łącznie warunki wymienione w przepisie. Organ podatkowy odstąpi od określenia oprocentowania w przypadku transakcji kontrolowanej dotyczącej pożyczki, jeżeli:

1. oprocentowanie pożyczki jest ustalane w oparciu o rodzaj bazowej stopy procentowej i marżę, określone w obwieszczeniu ministra właściwego do spraw finansów publicznych,

2. nie przewidziano wypłaty, innych niż oprocentowanie, opłat związanych z udzieleniem lub obsługą pożyczki w tym prowizji lub premii,

3. pożyczka została udzielona na okres nie dłuższy niż 5 lat,

4. w trakcie roku obrotowego łączny poziom zobowiązań albo należności z tytułu kapitału pożyczek z podmiotami powiązanymi liczony odrębnie dla pożyczek udzielonych oraz pożyczek zaciągniętych wynosi nie więcej niż 20 000 000 zł lub równowartość tej kwoty,

5. pożyczkodawca nie jest podmiotem mającym miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd nie terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową.

Dla transakcji spełniających powyższe warunki, podatnik nie będzie musiał sporządzać analizy danych porównawczych, mającej wykazać, że oprocentowanie zostało ustalone na warunkach rynkowych.

Wyłączenia ze stosowania ustawy w zakresie cen transferowych

Projekt zakłada, że transakcje niepodlegające dokumentacji obejmować będą m.in. transakcje kontrolowane, w których cena lub sposób określenia ceny przedmiotu transakcji wynika z przepisów ustaw lub wydanych na ich podstawie aktów normatywnych.

Wejście w życie i obowiązywanie znowelizowanych przepisów

Projekt zakłada, że nowelizacja wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2019 r.

Ocena projektowanych zmian

W mojej ocenie projektowane zmiany należy ocenić pozytywnie. Obowiązujące obecnie przepisy dotyczące sporządzania dokumentacji cen transferowych są niejasne i w praktyce przysparzają wiele problemów. Co więcej, sama Krajowa Informacja Skarbowa nie posiada wypracowanego jednolitego stanowiska. Dzwoniąc na infolinię KIS trudno uzyskać jednoznaczną informację co do obowiązku sporządzenia czy aktualizacji dokumentacji. Co więcej informacje udzielane przez KIS nie są wiążące i nie dają podatnikom ochrony. Obecnie zatem, jedynym zabezpieczeniem dla podatnika, który nie ma pewności czy powinien sporządzić dokumentację jest wystąpienie z wnioskiem o wydanie interpretacji.

Projektowane zmiany dadzą podatnikom większą stabilność i pewność co do ciążących na nich obowiązków. Nie da się nie zauważyć jednak, że projekt mógłby być bardziej doprecyzowany (chociażby w zakresie definicji podmiotów powiązanych – tak, aby nie pozostawić żadnych wątpliwości interpretacyjnych). Podkreślmy jednak, że opublikowany przez Ministerstwo projekt jest obecnie na etapie konsultacji. To czy i w jakim kształcie przepisy wejdą w życie pozostaje na razie niewiadomą. Nie zmienia to jednak faktu, że problem nieczytelności przepisów dotyczących dokumentacji cen transferowych został zauważony przez Ministerstwo, które podjęło kroki do poprawy sytuacji podatników. Na stronie Rządowego Centrum Legislacji pojawiają się już pierwsze uwagi do projektu jak również stanowiska i opinie na temat projektowanych zmian.

Wpis nie stanowi porady ani opinii prawnej w rozumieniu przepisów prawa oraz ma charakter wyłącznie informacyjny. Stanowi wyraz poglądów jego autora na tematy prawnicze związane z treścią przepisów prawa, orzeczeń sądów, interpretacji organów państwowych i publikacji prasowych. Kancelaria Ostrowski i Wspólnicy Sp.K. i autor wpisu nie ponoszą odpowiedzialności za ewentualne skutki decyzji podejmowanych na jego podstawie.