Wprowadzona w 2022 r. tzw. ulga na innowacyjnych pracowników jest jedną z preferencji podatkowych ustanowionych Polskim Ładem. W odróżnieniu od pozostałych nie jest ona jednak rozwiązaniem samodzielnym – uzupełniła istniejącą ulgę na działalność badawczo-rozwojową, która cieszy się coraz większą popularnością i nie kojarzy się już wyłącznie ze sterylnością laboratoriów.

Na tle pozostałych preferencji ma ona szczególnie korzystny charakter, tym bardziej, że działalność B+R jest przez organy podatkowe rozumiana z reguły szeroko. Sprawia to, że odliczenie kosztów kwalifikowanych, jak określono w uldze B+R koszty poniesione na badania i rozwój, stało się dla przedsiębiorców ważnym źródłem oszczędności podatkowych. Nie można jednak o nich mówić w niektórych sytuacjach – poniesienia przez podatnika prowadzącego prace B+R straty podatkowej czy osiągnięcia zbyt niskiej podstawy opodatkowania.

Jak to działa?

Właśnie do tych ograniczeń odnosi się nowa ulga, dostępna wyłącznie podmiotom uzyskującym przychody inne niż z zysków kapitałowych. W regulującym ją art. 18db ustawy o CIT wskazano, że w przypadku:
1) bycia płatnikiem PIT i
2) poniesienia straty podatkowej albo
3) osiągnięcia dochodu niższego od kwoty przysługującego w roku podatkowym odliczenia ulgi B+R
możliwe jest zmniejszenie – o iloczyn kwoty nieodliczonej i stawki podatku obowiązującego podatnika w danym roku podatkowym – kwot zaliczek na podatek PIT oraz zaliczek na zryczałtowany podatek PIT, o którym mowa w art. 32 oraz art. 41 ust. 1 i 4 ustawy o PIT.
Jest to istotną, korzystną zmianą dla podatnika będącego jednocześnie płatnikiem podatku PIT. Zaliczki muszą jednak dotyczyć określonej kategorii pracowników – osób, które przez co najmniej połowę swojego ogólnego czasu pracy były bezpośrednio zaangażowane w działalność badawczo-rozwojową przedsiębiorstwa.

Jakie zaliczki?

Preferencja nie dotyczy wszystkich zaliczek – płatnik może odliczyć zaliczki pobrane wyłącznie z tytułów wskazanych w art. 18db ust. 2 ustawy o CIT, m. in. z:

• stosunku pracy,
• stosunku służbowego,
• pracy nakładczej,
• spółdzielczego stosunku pracy,
• wykonywania usług na podstawie umowy zlecenia lub o dzieło,
• a także praw autorskich.

Kiedy można skorzystać?

W myśl regulacji beneficjentem można być dopiero za rok 2022, a więc w 2023 r. Dotyczy to jednak tylko podatników, których rok podatkowy jest zbieżny z rokiem kalendarzowym – w przypadku zdecydowania się na inne rozwiązanie, gdy rok podatkowy rozpoczął się przed dniem 1 stycznia 2022 r. i zakończył się po dniu 31 grudnia 2021, pomniejszenia będzie można dokonać już w kolejnym roku podatkowym.

Z racji tego, że ulga bezpośrednio odnosi się do zakończonego roku podatkowego powstaje pytanie, od kiedy w ciągu następnego roku podatkowego można dokonywać odliczeń. Jak wynika z dotychczasowych interpretacji indywidualnych, uznaje się, że prawo do pomniejszenia zaliczek na PIT przysługuje od miesiąca następującego po miesiącu, w którym złożono zeznanie roczne, do końca roku podatkowego, w którym złożono zeznanie. Stanowisko takie przyjęto np. w interpretacjach indywidualnych Dyrektora KIS z dnia 11 stycznia 2023 r. nr 0114-KDIP2-1.4010.126.2022.2.MR czy z dnia 23 września 2022 r. nr 0111-KDIB1-3.4010.473.2022.1.MBD. Co istotne, w ostatniej zaznaczono, na tle stanu faktycznego, w którym wynagrodzenia wypłacano z dołu do 10-tego następnego miesiąca, że ulga obejmuje także wynagrodzenia za miesiąc, w którym złożono zeznanie, ale wypłacone do 10-tego kolejnego miesiąca.

Pracownicy innowacyjni, czyli…?

Ustawa lakonicznie określa okoliczności zatrudnienia pracowników umożliwiające skorzystanie z ulgi – wskazuje próg przeznaczenia na działalność B+R co najmniej 50% ogólnego czasu pracy w danym miesiącu, nie definiując tego pojęcia w żaden sposób. Ustawodawca milczy także co do zasad określania takiego czasu, czy tego jak wpływać na niego mogą np. nieobecności w pracy spowodowane urlopami albo chorobami pracowników. Pewnymi wskazówkami mogą być wydawane przez Dyrektora KIS interpretacje indywidualne, jak np. interpretacja z dnia 3 kwietnia 2023 r. nr 0114-KDIP2-1.4010.107.2023.2.MR czy z dnia 5 stycznia 2023 r. nr 0111-KDIB1-3.4010.533.2022.1.IZ. Zgodnie z nimi ogólny czas pracy powinno się rozumieć jako czas, w którym pracownik pozostaje do dyspozycji pracodawcy, zaś 50% tego czasu jako część proporcjonalnie odpowiadająca stosunkowi czasu poświęconego realizacji działalności B+R do czasu pozostawania do dyspozycji pracodawcy, z wyłączeniem urlopów oraz innych usprawiedliwionych nieobecności.

Kiedy nie?

Z preferencji nie mogą skorzystać podatnicy, którym w ramach ulgi B+R przysługuje prawo do zwrotu gotówkowego z tytułu poniesienia straty lub osiągnięcia zbyt niskiego dochodu. Opisywanej ulgi ustawodawca nie przewidział także dla zakładów pracy chronionej czy zakładów aktywności zawodowej. Płatnicy pamiętać muszą również, że w przypadku zaistnienia sytuacji niespełniającej przesłanek odliczenia, w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym podatnik utracił prawo do odliczenia, dolicza się kwoty uprzednio odliczone.

Podarunek od ustawodawcy?

Ulga jest rozwiązaniem nowym, jednakże żaden z jej elementów nie wzbudza istotnych obaw co do sensu skorzystania z niej. Dodatkowo, ze względu na swoją konstrukcję – pomniejszanie zaliczek na PIT, które dla podatników są istotnym obciążeniem – preferencja ta może być ważnym źródłem oszczędności podatkowych.