Przyszły już wakacje, czas lenistwa, urlopów i odpoczynku, jednak podatnicy podatku VAT nie mogą liczyć na chwilę wytchnienia. Od ponad miesiąca pojawiają się kolejne nowelizacje i projekty zmian w zakresie podatku od towarów i usług, począwszy od wprowadzenia obowiązkowego split payment po wdrożenie białej listy podatników VAT. Uszczelnianiem systemu podatkowego nie zajmuje się jednak tylko polski ustawodawca.
Unia wprowadza szybką naprawę systemu VAT
Szybką naprawą systemu VAT zajął się ustawodawca unijny, uchwalając dyrektywę Rady z dnia 4 grudnia 2018 roku nr 2018/1910 zmieniającą dyrektywę 2006/112/WE w odniesieniu do harmonizacji i uproszczenia niektórych przepisów w systemie podatku od wartości dodanej dotyczących opodatkowania handlu między państwami członkowskimi oraz rozporządzenie wykonawcze Rady z dnia 4 grudnia 2018 roku 2018/1912 zmieniające rozporządzenie wykonawcze UE nr 282/2011 w odniesieniu do niektórych zwolnień związanych z transakcjami wewnątrzwspólnotowymi. Rozwiązania nazywane tzw. quick fixes mają być wprowadzone do systemów prawnych państw członkowskich do dnia 1 stycznia 2020 roku. Wprowadzone ulepszenia mają dotyczyć kilku aspektów, wśród których do najistotniejszych należą zmiany w zakresie transakcji łańcuchowych oraz zmiany w zakresie transakcji wewnątrzwspólnotowych.
Zmiany w zakresie transakcji łańcuchowych
Obecnie w państwach członkowskich UE obowiązywały niejednolite zasady dotyczące opodatkowania transakcji łańcuchowych. W praktyce zasadniczą rolę przypisywało się kwestiom związanym z organizacją transportu, momentem przejścia ryzyka oraz warunkami Incoterms. Przepisy Dyrektywy przewidują ujednolicenie rozliczenia transakcji łańcuchowych poprzez ustanowienie wspólnej zasady, zgodnie z którą transport towarów będzie przypisywany jednej dostawie w ramach łańcucha transakcji. Wysyłka lub transport ma być przyporządkowana wyłącznie dostawie dokonanej do podmiotu pośredniczącego, przez którego należy rozumieć dostawcę w łańcuchu innego niż pierwszy dostawca w łańcuchu, który wysyła lub transportuje towar samodzielnie albo za pośrednictwem osoby trzeciej działającej na jego rzecz. Mimo wprowadzenia ogólnej zasady, przepisy nadal odwołują się do kwestii związanych z wysyłką lub transportem towaru, a więc niektóre wątpliwości pozostaną – mimo wprowadzanych zmian – aktualne.
Zmiany w zakresie stosowania stawki 0% przy WDT
Do tej pory wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów podlegała opodatkowaniu stawką podatku 0% pod warunkiem, że:
– podatnik dokonał dostawy na rzecz nabywcy posiadającego właściwy i ważny numer identyfikacyjny dla transakcji wewnątrzwspólnotowych,
– podatnik przed upływem terminu do złożenia deklaracji za dany okres rozliczeniowy, posiada w swojej dokumentacji dowody, że towary będące przedmiotem WDT zostały wywiezione z terytorium Polski i dostarczone do nabywcy,
– podatnik składający deklarację podatkową, w której wykazuje tę dostawę, jest zarejestrowany jako podatnik VAT UE.
Po wdrożeniu do polskiego porządku prawnego zmian przewidzianych dyrektywą wprowadzającą tzw. quick fixes dotychczas obowiązujące warunki ulegną znacznej zmianie.
Przesłanka rejestracji kontrahenta przesłanką materialną
Do tej pory numer identyfikacji dla celów podatku VAT stanowiący dowód status podatkowego podatnika był traktowany jako wymóg formalny zastosowania w stosunku do wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów stawki 0%. W przypadku niespełnienia tego warunku formalnego (np. w przypadku braku rejestracji na VAT UE nabywcy w państwie przeznaczenia) dostawca mógł zastosować zwolnienie z VAT. W wydawanych przez TSUE wyrokach również wskazywano, że sam brak statusu podatnika VAT UE i brak takiego numeru po stronie nabywcy nie przesądza definitywnie o braku możliwości zastosowania stawki 0%, o ile są spełnione warunki materialne. Po zmianach przesłanka rejestracji kontrahenta i posiadanie przez niego nr VAT UE będzie przesłanką materialną zastosowania 0% stawki przy WDT. Oznacza to, że bez brak identyfikacji kontrahenta dla celów VAT i brak posiadania przez ich numeru VAT UE będzie oznaczał brak możliwości zastosowania stawki VAT 0%. W związku z tym podatnicy chcący stosować stawkę 0% będą zobowiązani do skrupulatnej weryfikacji kontrahentów i badania ich statusu w systemie VIES. Możliwe, że w związku z tym wymogiem pojawią się kolejne wątpliwości związane z zachowaniem należytej staranności w zakresie, w którym momencie niezbędne będzie przeprowadzanie takiej weryfikacji jaki stopień wnikliwości taka weryfikacja powinna posiadać.
Złożenie informacji podsumowującej następczą przesłanką zastosowania 0% stawki VAT
Na podatnikach dokonujących transakcji wewnątrzwspólnotowych ciąży również obowiązek składania zbiorczych informacji o dokonanych transakcjach wewnątrzwspólnotowych, funkcjonujących pod nazwą VAT UE. Obecnie brak spełnienia obowiązku złożenia takiej informacji skutkuje odpowiedzialnością na gruncie Kodeksu karnego skarbowego, gdzie jest traktowane jako wykroczenie skarbowe podlegające karze grzywny. Przepisy Dyrektywy przewidują, że od 1 stycznia 2020 roku złożenie prawidłowej informacji podsumowującej będzie następczym warunkiem zastosowania przez podatnika stawki VAT 0%.
Nowe warunki dokumentowania WDT
Powyższe zmiany przewidziała dyrektywa Rady, a więc do polskiego porządku prawnego zostaną one wprowadzone w drodze nowelizacji ustawy VAT. Inaczej wygląda jednak sytuacja w przypadku nowych warunków dokumentowania WDT, bowiem ujednolicone zasady dokumentowania WDT zostały przewidziane w rozporządzeniu, a więc na podatnikach ciąży obowiązek bezpośredniego stosowania tych przepisów. Nowe regulacje będą obowiązywać od 1 stycznia 2020 roku bez ich wprowadzenia do ustawy o podatku od towarów i usług, a spełnienia wynikających z nich obowiązków będzie wynikało prawo zastosowania stawki 0% w WDT.
Ograniczony katalog dokumentów
Ustawodawca unijny przyjął, że jako dowody wysyłki lub transportu będzie można traktować jedynie ściśle wskazane przez niego dokumenty, zgrupowane w dwóch grupach. Pierwsza grupa obejmuje dokumenty odnoszące się do wysyłki lub transportu towarów (podpisany list przewozowy CMR, konosament, fakturę za towarowy przewóz lotniczy lub fakturę od przewoźnika towarów). Druga grupa jest grupą szerszą i obejmuje dokumenty takie jak polisę ubezpieczeniową w odniesieniu do wysyłki lub transportu towarów, dokumenty urzędowe wydane przez organ władzy publicznej (np. notariusza) potwierdzające przyjęcie towarów do państwa członkowskiego przeznaczenia czy poświadczenie odbioru wystawione przez prowadzącego magazyn w państwie członkowskim przeznaczenia, potwierdzające składowanie towarów w tym państwie członkowskim.
Dokumentacja transakcji WDT zgodnie z rozporządzeniem
Zakres dokumentacji uprawniający do zastosowania stawki 0% przy WDT jest zależny od tego który podmiot organizuje transport. Niezmienna jest reguła ogólna, zgodnie z którą sprzedawca musi posiadać co najmniej dwa niesprzeczne ze sobą dowody, wydane przez dwie różne strony transakcji, przy czym dowody te mogą występować w różnych konfiguracjach: albo dwa dowody z grupy pierwszej albo po jednym z dowodów z każdej z grup. W zależności od tego który podmiot organizuje transport, niezbędne jest również do prawidłowego udokumentowania WDT wskazanie sprzedawcy o wysyłce lub transporcie towarów (gdy transport organizuje sprzedawca) bądź posiadanie przez sprzedawcę pisemnego oświadczenia nabywcy o wysyłce lub transporcie towarów (gdy transport organizuje nabywca). Pisemne oświadczenie nabywcy musi dostarczone sprzedawcy w terminie do 10 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła dostawa.
Czas na wdrożenie zmian
Od 1 stycznia 2020 roku podatników czeka więc prawdziwa rewolucja w zakresie podatku od towarów i usług, przy czym już teraz należy przygotować się na nowe obowiązki związane z prawidłowym dokumentowaniem WDT. Rozporządzenie obowiązuje bezpośrednio we wszystkich państwach członkowskich UE, niezbędne jest zatem podjęcie wszelkich możliwych działań zmierzających do wypełnienia nowego rodzaju obowiązków, zarówno w sytuacji, w której podatnik występuje jako sprzedawca, czy jako nabywca. Niezbędnym wydaje się zatem weryfikacja umów z kontrahentami, przygotowanie programu księgowego czy też przeszkolenie pracowników zatrudnionych w działach nie związanych z księgowością w celu wyczulenia ich na nowe standardy dokumentowania WDT.
Wpis nie stanowi porady ani opinii prawnej w rozumieniu przepisów prawa oraz ma charakter wyłącznie informacyjny. Stanowi wyraz poglądów jego autora na tematy prawnicze związane z treścią przepisów prawa, orzeczeń sądów, interpretacji organów państwowych i publikacji prasowych. Kancelaria Ostrowski i Wspólnicy Sp.K. i autor wpisu nie ponoszą odpowiedzialności za ewentualne skutki decyzji podejmowanych na jego podstawie.
