W ostatnich latach podatnicy byli kilkukrotnie stawiani w obliczu rewolucyjnych zmian w zakresie VAT. Rok 2020 zapisze się w pamięci jako rok zmiany matrycy stawek VAT, rok 2021 roku upłynął pod znakiem uproszczeń przepisów wprowadzanych w drodze pakietów slim VAT, rok 2022 przyniósł podatnikom tarcze antyinflacyjne obniżające stawki VAT i nadchodzące kolejne zmiany przepisów w postaci pakietu slim VAT 3. Wszystko wskazuje jednak na to, że następne lata nie przyniosą podatnikom chwili wytchnienia, bowiem czeka ich kolejna rewolucja w stawkach VAT.

Rada UE przyjęła dyrektywę zmieniającą stawki VAT

Na poziomie UE od kilku lat toczyły się dyskusje dotyczące obniżenia stawek VAT na określonego rodzaju towary i usługi. Ostatecznie Rada UE przyjęła dyrektywę w tym zakresie w kwietniu 2022 roku, przy czym państwa członkowskie są zobowiązane do wdrożenia wybranych przez siebie rozwiązań do krajowych porządków prawnych do 31 grudnia 2024 roku, a nowe stawki mają zacząć obowiązywać od 1 stycznia 2025 roku. Uregulowania dyrektywy muszą zostać wdrożone w drodze ustawy, w związku z czym obecnie polski ustawodawca powinien podjąć kroki zmierzające do rozpoczęcia procedury legislacyjnej i wdrożenia przepisów unijnych do krajowego porządku prawnego. W oczekiwaniu na pojawienie się projektu ustawy w tym zakresie warto pochylić się nad przepisami dyrektywy i sprawdzić jakie rozwiązania mogą pojawić się polskim systemie VAT i z jakich instrumentów może skorzystać polski ustawodawca wdrażając dyrektywę do ustawy VAT.

Dwie stawki obniżone i zmiana załącznika III Dyrektywy VAT

Zgodnie z przepisami dyrektywy, państwa członkowskie mogą stosować nie więcej niż dwie stawki obniżone. Stawki te nie mogą być niższe niż 5% i mogą znaleźć zastosowanie jedynie do dostaw towarów i świadczenia usług wymienionych w załączniku III. Załącznik III po nowelizacji dyrektywy zawiera 29 pozycji, przy czym państwo członkowskie będzie mogło stosować obniżone stawki maksymalnie do 24 punktów w załączniku III.

Zmianie uległ również sam załącznik III Dyrektywy VAT – został on poszerzony o określonego towary i usługi, przykładowo obniżoną stawkę VAT państwo członkowskie UE będzie mogło wprowadzić:

– na dostawę i instalację paneli słonecznych na prywatnych budynkach mieszkalnych czy budynkach wykorzystywanych w interesie publicznym,

– na dostawę towarów i świadczenie usług zwykle przeznaczonych do wykorzystania w produkcji rolnej, przy czym od 1 stycznia 2032 – dostawa pestycydów i nawozów chemicznych,

– odzież i obuwie dziecięce czy

– dostawę rowerów, w tym rowerów elektrycznych,

Załącznik numer III został nie tylko poszerzony, ale również zaktualizowany. Przykładowo z obniżonej stawki VAT będą mogły korzystać nie tylko tak jak dotychczas produkty używane do higieny osobistej, lecz również produkty higieny osobistej dla kobiet. Nie zapomniano również sprostać oczekiwaniom w zakresie kultury i sportu – możliwość wprowadzenia obniżonej stawki VAT przewidziano również dla wstępu na imprezy sportowe lub dostępu do transmisji strumieniowej na żywo z tych imprez, korzystania z obiektów sportowych, oferowania zajęć sportowych lub fizycznych (również w przypadku transmisji strumieniowej na żywo).

Dodatkowa stawka obniżona?

Przepisy dyrektywy przewidują, że oprócz dwóch stawek obniżonych, państwo członkowskie będzie uprawnione do stosowanie stawki obniżonej niższej niż stawka minimalna 5% oraz zwolnienia z prawem do odliczenia VAT zapłaconego na poprzednim etapie do dostaw towarów lub świadczenia usług ujętych w maksymalnie siedmiu punktach w załączniku III. Wśród wskazanych punktów załącznika III do którego może znaleźć zastosowanie to rozwiązania znajdują się m.in.:

– środki spożywcze (łącznie z napojami, ale z wyłączeniem napojów alkoholowych), czy

– dostawa książek, gazet i czasopism, również w formie wypożyczeni z bibliotekach (na nośnikach fizycznych lub droga elektroniczną lub na oba te sposoby).

Na wprowadzenie jakich rozwiązań zdecyduje się polski ustawodawca?

Analiza przepisów dyrektywy wskazuje, że państwa członkowskie UE zyskały dużą swobodę i dość szeroki wybór w zakresie stosowania obniżonych stawek VAT. Polski ustawodawca ma przed sobą analizę i podjęcie decyzji na jakie towary i usługi wprowadzić obniżone stawki VAT. Wyznaczone przez Dyrektywę ramy pozwalają mu na wybór maksymalnie 24 z 29 towarów i usług opodatkowanych dwiema stawkami obniżonymi (nie niższymi niż 5%) oraz możliwość zastosowania w stosunku do 7 towarów i usług wskazanych w dyrektywie opodatkowania stawką niższą niż 5% lub zwolnienia z prawem do odliczenia. Podatnikom obecnie pozostaje cierpliwie czekać na rozpoczęcie prac legislacyjnych w tym zakresie i pojawienie się projektu ustawy. O wszystkich szczegółach będziemy na bieżąco informować na blogu podatkowym.