Ponad rok temu Ministerstwo Finansów przedstawiło dokument zatytułowany „Metodyka w zakresie oceny dochowania należytej staranności przez nabywców w transakcjach krajowych”, który zawiera wskazówki dla organów podatkowych jakie okoliczności powinny być brane pod uwagę przy ocenie należytego zweryfikowania kontrahenta przez podatnika (o założeniach metodyki można przeczytać w naszym artykule). Z udzielonych wskazówek wynikało, że podatnik powinien w tym celu przede wszystkim sprawdzić, czy kontrahent jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny oraz sprawdzić wykazy prowadzone przez Szefa KAS zawierające dane podmiotów, dla których naczelnik urzędu skarbowego nie dokonał rejestracji, które zostały wykreślone przez naczelnika urzędu skarbowego z rejestru jako podatnicy VAT oraz których rejestracja jako podatników VAT została przywrócona. W tym zakresie Minister Finansów postanowił wyjść naprzeciw podatnikom i ułatwić im weryfikację informacji o swoich kontrahentach, stanowiącą jednocześnie przesłankę zachowania należytej staranności. Należy jednak zadać sobie pytanie czy rzeczywiście jedynym celem nowelizacji jest wprowadzenie uproszczeń dla podatników, czy też nowelizacja kryje w sobie negatywne skutki dla podatników.
Biała lista – jeden wykaz podatników VAT
Do dnia 31 sierpnia 2019 roku Szef Krajowej Administracji Skarbowej musi wywiązać się z ciążącego na nim obowiązku utworzenia w postaci elektronicznej jednego wykazu podmiotów zawierającego wszystkie informacja o statusie podatników VAT. Baza podatników VAT nie tylko zastąpi dotychczasowe wykazy (tj. podatników, którzy zostali wykreśleni z rejestru VAT oraz podatników, których rejestracja jako podatników VAT została przywrócona), lecz będzie zawierała wszystkie informacje o statusie podatników VAT (także podatników VAT czynnych i zwolnionych z VAT). Wykaz będzie zawierał również informacje wsteczne, m.in. o podatnikach wykreślonych z rejestru począwszy od dnia 1 stycznia 2015 roku. Baza VAT w stosunku do każdego podatnika będzie zawierała szczegółowy wykaz informacji pozwalający na prześledzenie całej historii rejestracji kontrahentów dla celów VAT, przy czym możliwość sprawdzenia kontrahenta została ograniczona w tym przepisie do 5 lat poprzedzających rok, w którym podatnik zada takie pytanie. Dzięki bezpłatnemu dostępowi do regularnie aktualizowanej bazy (w każdy dzień roboczy raz na dobę) podatnik będzie mógł zweryfikować swojego kontrahenta, co przyczyni się do zwiększenia bezpieczeństwa obrotu prawnego, a weryfikacja ma przebiegać w sposób przyśpieszony.
Numer rachunku bankowego jednym z elementów wykazu
Jedną z nowych informacji jakie zawiera wykaz jest numer rachunków rozliczeniowych wskazanych w zgłoszeniu identyfikacyjnym lub zgłoszeniu aktualizacyjnym. Podanie do publicznej wiadomości danych zawartych w wykazie zgodnie z nowelizacją ustawy nie narusza przepisów o tajemnicy skarbowej. Na potrzeby wykazu numeru rachunków rozliczeniowych lub rachunków w SKOK, otwartych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, wskazane w zgłoszeniu identyfikacyjnym lub zgłoszeniu aktualizacyjnym, będą potwierdzane przy wykorzystaniu systemu teleinformatycznego STIR.
Poszerzenie zakresu zaliczania płatności do kosztów uzyskania przychodów
Wprowadzenie numeru rachunku bankowego do wykazu podatników VAT ma również drugie znaczenie – wprowadzono bowiem konsekwencje finansowe w postaci konieczności rozpoznania u podatnika przychodu, w sytuacji gdy płatność zostanie dokonana na inny rachunek niż zawarty w wykazie. Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami, przy transakcjach których stronami są przedsiębiorcy obowiązuje limit 15 000 zł dla płatności gotówkowych, a transakcje powyżej wskazanej kwoty muszą być dokonywane za pośrednictwem rachunku bankowego. Omawiana nowelizacja poszerza zakres już istniejących przepisów dotyczących płatności gotówkowych w ramach transakcji przekraczających kwotę 15 000 zł. Na gruncie ustaw o podatkach dochodowych wprowadzone zostało kolejne ograniczenie w postaci braku możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kosztów w tej części, w jakiej płatność z tytułu transakcji z podatkiem VAT czynnym została dokonana na inny rachunek niż zawarty w wykazie. Tym samym, dokonując płatności na rzecz kontrahenta, konieczne będzie każdorazowe weryfikowanie czy rachunek kontrahenta znajduje się w wykazie, przy czym decydujący będzie dzień zlecenia przelewu bankowi. Zmiany te mają wejść w życie z dniem 1 stycznia 2020 roku.
Konsekwencje płatności na rachunek inny niż w wykazie
W sytuacji, w której podatnik dokona zapłaty na rachunek bankowy kontrahenta inny niż wskazano w wykazie, podatnik w zakresie płatności przekraczającej limit będzie zobowiązany zmniejszyć koszty uzyskania przychodów lub (w przypadku braku możliwości ich zmniejszenia) zwiększyć przychody. Sankcje te nie będą stosowane w przypadku, gdy podatnik dokonujący płatności dokonał zapłaty należności na rachunek inny niż w wykazie i złożył zawiadomienie o zapłacie należności do naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla wystawcy faktury w terminie trzech dni od dnia zlecenia przelewu. Złożenie tego zawiadomienia zwalnia również od ponoszenia odpowiedzialności solidarnej. W przypadku braku złożenia zawiadomienia, w którym zapłata należności zostanie przelana na rachunek inny niż wskazany w wykazie, podatnik będzie odpowiadał solidarnie za zaległości podatkowe kontrahenta, ale tylko do kwoty podatku od towarów i usług związanego z konkretną dostawą towarów lub świadczeniem usług, za które płatność nie została dokonana na rachunek podatnika zawarty w wykazie i transakcji, których wartość nie przekracza 15 000 zł.
Pozorne ułatwienie dla podatników, realne korzyści dla Ministra Finansów
Stworzenie jednego wykazu podatników VAT miało w zamyśle ułatwić i przyśpieszyć proces wyszukiwania danych o podmiotach zawartych w tym wykazie i być narzędziem do weryfikacji kontrahentów. Jednak przy okazji ustawodawca nałożył na podatników kolejny obowiązek stałego weryfikowania numeru rachunku bankowego, który widnieje w wykazie i na który może odbywać się płatność, bez jednoczesnych konsekwencji na gruncie podatku dochodowego oraz VAT. Dokonanie płatności na rachunek bankowy inny niż wskazany w wykazie, bez jednoczesnego zawiadomienia o tej okoliczności naczelnika urzędu skarbowego, skutkować będzie konsekwencjami zarówno na gruncie podatków dochodowych, jak i VAT. Tym samym wydaje się, że planowane ułatwienie nie tylko nie uprości działań podatnika, ale również zobowiąże go do podejmowania dodatkowych czynności o charakterze administracyjno-księgowym.
Stroną zyskującą na zmianach jest niewątpliwie Minister Finansów, który tym samym uzyskał dodatkowe narzędzie kwestionowania kosztów uzyskania przychodów, a co za tym idzie kolejne źródło dochodów budżetowych.
Wpis nie stanowi porady ani opinii prawnej w rozumieniu przepisów prawa oraz ma charakter wyłącznie informacyjny. Stanowi wyraz poglądów jego autora na tematy prawnicze związane z treścią przepisów prawa, orzeczeń sądów, interpretacji organów państwowych i publikacji prasowych. Kancelaria Ostrowski i Wspólnicy Sp.K. i autor wpisu nie ponoszą odpowiedzialności za ewentualne skutki decyzji podejmowanych na jego podstawie.
