Problematyka otrzymania przez podatnika faktury jako warunku do skorzystania z prawa odliczenia VAT w ostatnim czasie budzi coraz większe zainteresowanie podatników. Jeden z ostatnich wpisów na blog poświęcony był zagadnieniu co się dzieje w sytuacji w której kontrahent w ogóle nie wystawi i nie doręczy podatnikowi faktury. Obecnie należy pochylić się nad innym problemem – jaki wpływ na prawo do odliczenia podatku naliczonego posiada moment otrzymania przez podatnika faktury VAT. Zgodnie z literalnym brzmieniem przepisu podatnik posiada prawo do odliczenia naliczonego VAT nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym otrzymał fakturę (o ile spełnione są pozostałe warunki do odliczenia VAT).

Zdaniem Dyrektora KIS – decyduje okres rozliczeniowy otrzymania faktury

We wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej Spółka przedstawiła stan faktyczny, w którym wskazała że prowadzi rozliczenia i rozrachunek transakcji zawieranych przez swoich członków. W ramach przeprowadzanych transakcji Spółka z jednej strony występuje jako nabywca towarów (m.in. energia elektryczna oraz gaz) odliczając podatek naliczony, a z drugiej strony występuje jako sprzedawca towarów (m.in. energia elektryczna oraz gaz) odprowadzając podatek należny. Spółka jako nabywca towarów otrzymuje faktury dokumentujące nabycie towarów, przy czym otrzymuje te faktury nie później niż w terminie złożenia deklaracji za okres rozliczeniowy, w którym w odniesieniu do deklarowanych transakcji zakupowych powstał obowiązek podatkowy. Przykładowo: Spółka nabywa usługi w październiku, w tym miesiącu powstaje obowiązek podatkowy w stosunku do usług, przy czym fakturę Spółka otrzymuje w kolejnym okresie rozliczeniowym – tj. w listopadzie (do 25-ego listopada). Zgodnie z przepisami po spełnieniu warunków Spółka byłaby uprawniona do odliczenia VAT naliczonego w okresie rozliczeniowym za listopad. Spółka zadała pytanie czy jest uprawniona do odliczenia podatku naliczonego VAT w rozliczeniu za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy również w sytuacji gdy faktura dokumentująca dokonanie zakupu została przez Spółkę otrzymana w kolejnym okresie rozliczeniowym, jednak nie później w terminie w którym Spółka złoży deklarację VAT za ten okres. Wracając do przykładu – Spółka zastanawiała czy ma prawo do odliczenia VAT w okresie rozliczeniowym październik, o ile fakturę otrzymała do 25-ego listopada (tj. w terminie rozliczenia VAT za październik). W interpretacji wydanej w dniu 12 listopada 2019 roku, nr 0114-KDIP4.4012.560.2019.2.EK Dyrektor KIS uznał, że Spółka nie będzie mogła odliczyć podatku naliczonego z faktur VAT za okres, w którym w odniesieniu do nabytych towarów powstał obowiązek podatkowy, w sytuacji gdy faktura dokumentująca dokonanie zakupu zostanie otrzymana w kolejnym okresie rozliczeniowym. Oznacza to, że dla Spółki decydującym jest okres rozliczeniowy otrzymania faktury – i to w tym okresie ma prawo do odliczenia VAT (tj. za listopad, a nie za październik).

WSA w Warszawie stanął po stronie Dyrektora KIS

Skarga wniesiona przez Spółkę od interpretacji indywidualnej wydanej przez Dyrektora KIS została oddalona wyrokiem WSA w Warszawie z dnia 9 października 2020 roku, sygn. III SA/Wa 2881/19. W wyroku WSA podkreślił że zgodnie z przepisami VAT prawo do odliczenia podatku naliczonego powstaje w rozliczeniu za okres w którym spełnione są łącznie trzy warunki: powstał obowiązek podatkowy w odniesieniu do nabytych przez podatnika towarów i usług, doszło do faktycznego nabycia tych towarów i usług oraz podatnik jest w posiadaniu (otrzymał) faktury dokumentującej tę transakcję. Spółka zatem może zrealizować swoje prawo do odliczenia podatku VAT dopiero w okresie rozliczeniowym, w którym otrzyma fakturę – jest to formalny warunek skorzystania z prawa do odliczenia naliczonego. Spółka nie ma możliwości odliczenia VAT w okresie rozliczeniowym w którym powstał obowiązek podatkowy, a w którym nie otrzymała faktury – jednak prawa tego nie traci, tylko jest uprawniona do skorzystania z niego w późniejszym okresie rozliczeniowym niż okres w którym powstał obowiązek podatkowy (tj. w okresie rozliczeniowym otrzymania faktury). Zdaniem WSA fakt przesunięcia momentu odliczenia podatku naliczonego wynikający z przepisów krajowych nie wpływa na zasadę neutralności i jest zgodny z prawem Unii Europejskiej.

Pytanie prejudycjalne NSA – czy czeka nas rewolucja?

Podatnik nie zgodził się z wyrokiem WSA i wniósł skargę kasacyjną do NSA. W dniu 2 października 2024 roku NSA w postanowieniu o sygn. I FSK 169/21 skierował do TSUE pytanie prejudycjalne czy przepisy krajowe we wyżej wskazanym zakresie nie stoją w sprzeczności z zasadą neutralności VAT i przepisami unijnymi. NSA poddał we wątpliwość czy zgodne z prawem unijnym jest rozwiązanie wynikające z przepisów krajowych, z którego wynika, że podatnik nie może zrealizować prawa do odliczenia podatku naliczonego w deklaracji składanej za okres, w którym spełnił warunki materialne skorzystania z tego prawa, jeżeli w okresie tym nie otrzymał jeszcze faktury, pomimo że fakturę tę otrzymał jeszcze przed złożeniem tej deklaracji. Zadane pytanie dotyczy fundamentalnej zasady podatku VAT – zasady neutralności, a więc posiada kluczowy wpływ na rozliczenia podatkowe na gruncie VAT. Do tej pory wśród organów podatkowych nie wzbudzało wątpliwości że prawo do odliczenia VAT powstaje nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę. Skierowanie w tym zakresie pytania prejudycjalnego do TSUE może stanowić początek rewolucji i zmienić dotychczasową praktykę organów podatkowych. Pozostaje zatem czekać na rozstrzygnięcie sprawy, która może nadać polskiemu systemowi VAT nowe oblicze.