Kolejnym narzędziem do walki z wyłudzeniem VAT według Ministerstwa Finansów ma być System Teleinformatyczny Izby Rozliczeniowej (STIR), który został wprowadzony na mocy ustawy z dnia 24 listopada 2017 r. o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania wykorzystywaniu sektora finansowego do wyłudzeń skarbowych.

W założeniu stworzony system ma analizować posiadane dane w celu wczesnego wykrywania wyłudzeń VAT lub dokonywania płatności tzw. słupom. Niestety w praktyce może okazać się bardzo niebezpiecznym narzędziem pozwalającym na pełną kontrolę podatników.

Zacznijmy od początku…

STIR będzie pozyskiwał szczegółowe dane o rachunkach podmiotów prowadzonych lub otwieranych przez banki oraz SKOK-i, w tym zarówno dotyczące właściciela rachunku jak i zestawienia dokonywanych transakcji (również te objęte tajemnicą bankową), a także dane zgromadzone w Centralnym Rejestrze Danych Podatkowych (NIP, REGON, dane z KRS lub CEIDG oraz informacje dotyczące czynnych, wykreślonych lub przywróconych podatników VAT).

STIR dane te będzie przetwarzał w celu ustalenia wskaźnika ryzyka wyłudzeń skarbowych, a następnie przekazywał wynik analiz do Szefa KAS lub do banków i SKOK-ów w celu podjęcia kroków pozwalających na zapobieganie wyłudzeniom.

Wskaźnik ryzyka będzie ustalany przez STIR w odniesieniu do podatnika zakwalifikowanego automatycznie na podstawie algorytmów z uwzględnieniem kryterium ekonomicznego (cel prowadzonej działalności), geograficznego (dokonanie transakcji z państwami o podwyższonym ryzyku), behawioralnego (nietypowe zachowanie w danej sytuacji podatnika) oraz powiązań. Analiza ryzyka ma opierać się głównie o przepływy finansowe.

Blokada rachunku bankowego

Gdy wynik analizy będzie wskazywał na ryzyko dokonania wyłudzenia, na żądanie Szefa KAS może nastąpić blokada rachunku bankowego podatnika na okres nie dłuższy niż 72 godziny, z możliwością przedłużenia blokady do 3 miesięcy, jeśli będzie istniało podejrzenie, iż wyłudzenie będzie przekraczać równowartość 10 000 EUR. Ustawa również przewiduje mechanizm odmowy rejestracji i wykreślenie z urzędu podmiotu jako podatnika VAT.

Obawy dotyczące STIR

Pierwsze pytanie, które samo się nasuwa, to czy system ten daje Szefowi KAS narzędzia do kontroli całkowitej podatników ? W wyjaśnieniach do projektu ustawy wskazano, iż stosowanie blokady rachunku będzie ograniczone tylko do przypadków, gdy interes Skarbu Państwa nie będzie mógł być zabezpieczony w inny, mniej dotkliwy sposób. System jest zaprojektowany tak, aby uczciwi podatnicy nie odczuli jego istnienia. Dopiero praktyka pozwoli na ocenę, czy faktycznie tak będzie.

Po drugie czy bezpieczne jest gromadzenie tak szczegółowych danych? Ustawa oczywiście zapewnia, że STIR będzie posiadał niezbędny poziom zabezpieczeń, kontroli dostępu i autoryzacji oraz separację kanałów wymiany informacji.

Wpis nie stanowi porady ani opinii prawnej w rozumieniu przepisów prawa  oraz ma charakter wyłącznie  informacyjny. Stanowi  wyraz poglądów jego  autora na tematy prawnicze związane z treścią przepisów prawa, orzeczeń sądów, interpretacji organów państwowych i publikacji prasowych. Kancelaria Ostrowski i Wspólnicy Sp.K. i autor wpisu nie ponoszą odpowiedzialności za ewentualne skutki decyzji podejmowanych na jego podstawie.