Kontynuując wątek styczniowych zmian podatkowych, nie sposób pominąć wejścia w życie z dniem 1 stycznia 2016 r. nowego art. 2a Ordynacji podatkowej. Mowa oczywiście o zasadzie in dubio pro tributario, której nadano brzmienie:
„Niedające się usunąć wątpliwości co do treści przepisów prawa podatkowego rozstrzyga się na korzyść podatnika.”
Nowa jakość czy stara zasada ?
Można jednak kwestionować jej doniosłość – wszak niewątpliwie obowiązywała ona dotąd jako reguła wykładni i często powoływana była przez sądy administracyjne.
Minister Finansów wyjaśnia
Abstrahując jednak od powyższej kwestii, warto zapoznać się z wydaną 29 grudnia 2015 r. interpretacją ogólną (PK4.8022.44.2015), w której Minister Finansów wyjaśnia, jak należy stosować nowy przepis, który został sformułowany w sposób dość enigmatyczny.
Do przepisów prawa a nie stanu faktycznego
Zasada dotyczy wyłącznie wątpliwości co do treści przepisów prawa, a nie wątpliwości co do stanu faktycznego. Jednocześnie Minister słusznie wskazał, że nie można twierdzić a contrario, że w zakresie wątpliwości co do stanu faktycznego obowiązuje norma odwrotna (tj. rozstrzyganie na niekorzyść podatnika). Organy obowiązane są do wnikliwego badania stanu faktycznego, w szczególności mocą przepisów normujących przeprowadzanie dowodów.
Do płatników, inkasentów, następców prawnych i osób trzecich
Mimo wskazania w treści przepisu jedynie osoby podatnika, zasada ta powinna być stosowana na zasadzie analogii również w sprawach innych podmiotów – płatników, inkasentów, następców prawnych podatnika czy osób trzecich odpowiedzialnych za zobowiązania podatkowe. Minister wskazał bowiem na brak istotnych różnic w sytuacji prawnej tych podmiotów.
Nie tylko do postepowania podatkowego
Stosowanie tego przepisu nie jest ograniczone tylko do postępowania podatkowego, o czym świadczy umiejscowienie go w przepisach ogólnych Ordynacji. Przepis ten powinien być stosowany przy wydawaniu decyzji, postanowień, a także interpretacji przepisów prawa podatkowego.
Jak rozumieć „Korzyść podatnika” ?
„Korzyść podatnika” oznacza optymalne dla niego rozwiązanie prawne spośród tych, które zarysowały się w trakcie wykładni przepisu. To korzystniejsze rozwiązanie wskazuje de facto podatnik np. dokonując w ten sposób rozliczenia w treści deklaracji podatkowej bądź prezentując swoje stanowisko w toku postępowania. ojęcie „korzyści podatnika” nie ma charakteru obiektywnego, lecz wymaga ustalenia każdorazowo na tle konkretnej sprawy. Jeżeli istnieje kilka korzystnych dla podatnika interpretacji przepisu, a organ nie jest w stanie ustalić, która z nich jest korzystniejsza, powinien uzyskać stanowisko podatnika w tym zakresie.
Gdy nie ma wątpliwości bądź można je usunąć zasady nie stosuje się
Kwestionując wskazywaną przez podatnika interpretację przepisu organ podatkowy powinien wykazać, że treść przepisu nie budzi wątpliwości albo że wątpliwości te da się usunąć, a wynik wykładni jest inny niż ten proponowany przez podatnika.
Stosować zasadę przekonywania
W uzasadnieniu rozstrzygnięcia organ podatkowy powinien przeanalizować argumentację podatnika – nie wystarczy samo przedstawienie argumentacji prowadzącej do rozstrzygnięcia organu. Ma to związek z zasadą przekonywania.
Kontrola sądów administracyjnych
Stosowanie zasady in dubio pro tributario zostanie poddane kontroli legalności przez sądy – sąd administracyjny będzie mógł uchylić decyzję np. w sytuacji, gdy organ jej nie zastosował, a – zdaniem sądu – istniały ku temu ustawowe przesłanki.
Jest lepiej ale nie całkiem
Warto zapamiętać te wskazówki. Pozwolą one właściwie korzystać z ej regulacji – w szczególności w odniesieniu do innych niż podatnik podmiotów – m.in. płatników, którzy na jej podstawie mogą powoływać się na zasadę in dubio pro tributario.
Z drugiej strony trzeba zauważyć, że w zakresie dotyczącym stanu faktycznego stanowisko Ministra jest ewidentnie mniej korzystne aniżeli wcześniejsze orzecznictwo oparte na zasadach ogólnych prawa podatkowego. Nakazywało ono bowiem rozstrzygać na korzyść podatnika również wątpliwości co do stanu faktycznego (tak m.in. NSA w Warszawie sygn. II FSK 851/06).
