Aspektem, który wciąż rodzi kontrowersje na gruncie podatku od nieruchomości jest rozróżnienie czy dany obiekt stanowi budynek czy budowlę. Dowodem na to są liczne orzeczenia sądów administracyjnych czy nawet Trybunału Konstytucyjnego w bardzo kazuistycznych stanach faktycznych. Kwalifikacja obiektów budowlanych nie jest kwestią irrelewantną, gdyż zakwalifikowanie obiektu jako budynku powoduje naliczenie podatku od nieruchomości w zależności od wielkości powierzchni użytkowej, natomiast w przypadku budowli od ich wartości jako podstawy obliczania amortyzacji w świetle podatków dochodowych.
Definicja budynku
W myśl art. 1a ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (dalej jako upol.) budynkiem jest obiekt budowlany w rozumieniu przepisów prawa budowlanego, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach. Mając na względzie odesłanie do prawa budowlanego w stanie prawnym do 27 czerwca 2015 r. obiektem budowlanym jest, w pewnym uproszczeniu, budynek wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi. W konsekwencji, aby dany obiekt kwalifikować jako budynek musi on spełnić literalnie cztery warunki: posiadać ściany, dach, fundament i trwały związek z gruntem.
Definicja budowli
W świetle art. 1a ust. 1 pkt 2 upol. budowlą jest obiekt budowlany w rozumieniu przepisów prawa budowlanego niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, a także urządzenie budowlane w rozumieniu przepisów prawa budowlanego związane z obiektem budowlanym, które zapewnia możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem. Mając na względzie odesłanie do prawa budowlanego w stanie prawnym do 27 czerwca 2015 r. obiektem budowlanym jest w pewnym uproszczeniu, budowla stanowiąca całość techniczno – użytkową wraz z instalacjami i urządzeniami. Prawo budowlane do tak rozumianej budowli zalicza m.in. obiekty liniowe, wolnostojące instalacje przemysłowe lub urządzenia techniczne, części budowlane urządzeń technicznych oraz fundamenty pod maszyny i urządzenia. Przytoczone przepisy jednoznacznie przesądzają, że budowla nie może być budynkiem lub obiektem małej architektury, a zatem nie posiada któregoś z elementów np. ścian, dachu, fundamentów lub trwałego związku z gruntem.
Kontenerowa stacja transformatorowa w orzecznictwie
W wyroku WSA w Krakowie z dnia 19 listopada 2015 r., sygn. I SA/Kr 998/15 przesądzono, iż kontenerowa stacja transformatorowa jest budowlą, mimo posiadania przez nią czterech ścian, dachu, fundamentu, a tym samym trwałego związku z gruntem. Sąd uznał za prawidłowe stanowisko organu, gdzie przyjęto, że stacja transformatorowa stanowi część sieci elektroenergetycznej. Sąd stwierdził, że jeśli dany budynek wykracza poza jego ustawowo określone elementy, bo wypełniono go urządzeniami energetycznymi, kubaturowo zajmującymi jego przestrzeń w znacznym stopniu, to wówczas przestaje być budynkiem w rozumieniu art. 1a ust. 1 pkt 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Budynek taki staje się obiektem budowlanym, funkcjonalnie tworzącym całość gospodarczą, ze wszystkimi cechami budowli.
Polemika z argumentacją sądu
Trudno zaakceptować argument powołujący się na kubaturowe wypełnienie stacji transformatorem jako czynnik powodujący traktowanie obiektu budowlanego spełniającego definicyjne cechy budynku jako budowlę. W doktrynie prawa podatkowego W. Morawski podnosi: „ Skoro jednocześnie nie ma w treści przepisu prawa żadnych dodatkowych warunków, od których należałoby uzależnić uznanie obiektu za budynek, to budynek wypełniony urządzeniami jest budynkiem”[1]. Całokształt przytoczonych przepisów prowadzi do wniosku, iż ustawodawca wprowadził chronologiczną kolejność subsumcji stanu faktycznego pod normę prawną tj. najpierw, zawsze następuje analiza definicji budynku, dopiero w drugiej kolejności analiza definicji budowli, ale pod warunkiem, że obiekt budowlany nie spełnia wszystkich przesłanek definicji budynku. Poza tym, żaden przepis ustawy z odesłaniem do prawa budowlanego nie uzależnia kwalifikacji obiektu budowlanego od stopnia jego wypełnienia. W konsekwencji argument kubaturowości jest argumentem pozaprawnym, wywiedzionym w drodze wykładni celowościowej, lecz nie znajdującym podstaw w wykładni językowej treści normy prawnej. Ustawodawca pozostał neutralny pod względem gospodarczej funkcjonalności obiektu i ograniczył ich kwalifikowanie wyłącznie z uwagi na fizyczne cechy budowlane i konstrukcyjne. Podsumowując, każdy obiekt budowlany posiadający dach, ściany, fundament oraz trwały związek z gruntem jest budynkiem, a nie budowlą. W podatku od nieruchomości, nieco stara reguła wykładni prawa lege non distiguente powinna przeżywać swój renesans.
[1] W. Morawski (red.), Podatek od nieruchomości w orzecznictwie sądów administracyjnych. Komentarz. Linie interpretacyjne, Warszawa 2013, s. 179)
