W skierowanym ostatnio do Rady Ministrów projekcie zmian Ordynacji podatkowej Ministra Finansów zabrakło słynnej klauzuli antyabuzywnej, czyli zapowiadanej od lat klauzuli mającej służyć przeciwdziałaniu nadużyciom podatników. Zabrakło, gdyż zdaniem Ministra przepisy te wymagają dodatkowych analiz. Można zatem spodziewać się, że prace nad klauzulą zostaną podjęte w późniejszym czasie. Nie oznacza to jednak, że póki co treść ekonomiczna działań podatników nie będzie podlegała analizie. Niezależnie bowiem od powyższych prac, w dniu 27 kwietnia 2015 roku Minister Finansów opublikował projekt nowelizacji ustaw o podatku dochodowym, w którym znajdujemy między innymi propozycję wprowadzenia do ustawy CIT nowego art. 22c.
Przepis ten wyłącza możliwość zastosowania zwolnienia z podatku dochodowego w przypadku przychodów z dywidend oraz innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych, zawartego w art. 20 ust. 3 oraz art. 22 ust. 4 ustawy CIT odnoszących się do spółek zależnych i dominujących. Wyłączenie takie będzie miało miejsce w sytuacji, gdy dokonana czynność prawna nie odzwierciedla rzeczywistości gospodarczej, a jej głównym celem lub jednym z głównych celów było uniknięcie lub uchylenie się od opodatkowania. Jednocześnie w ustępie drugim projektodawca zdefiniował, co należy rozumieć przez czynność „nieodzwierciedlającą rzeczywistości gospodarczej”.
W uzasadnieniu wskazanego projektu Ministerstwo Finansów posługuje się w odniesieniu do powyższego przepisu zwrotem „klauzuli zapobiegającej nadużyciom”. Planowana nowelizacja stanowi implementację do krajowego porządku prawnego przepisów dodanych do dyrektywy Rady 2011/96/UE, mających na celu zapobieganie podwójnemu nieopodatkowaniu zysków z dywidend.
Jak czytamy w uzasadnieniu, zwolnienie podatkowe nie będzie przysługiwać, gdy treść ekonomiczna jednej lub kilku podjętych czynności prawnej ograniczać się będzie do przeniesienia własności udziałów/akcji spółki wypłacającej dywidendę jedynie w celu uzyskania zwolnienia, lub do wykazania przychodu na poziomie spółki zależnej, w celu przetransferowania go następnie spółce dominującej w formie dywidendy.
Jako przykład wskazano następującą sytuację:
Spółka dominująca przenosi na spółkę zależną określoną wartość niematerialną i prawną, a następnie korzysta z niej w zamian za uiszczanie opłaty licencyjnej. Dochód z otrzymywanych wartości, wygenerowany na poziomie spółki zależnej, podlega natomiast wypłacie w formie dywidendy na rzecz spółki dominującej.
Zdaniem Ministerstwa o sztuczności konstrukcji prawnej może świadczyć nadmierna zawiłość lub brak treści ekonomicznej, a także wykorzystywanie struktur pośredniczących, elementów wzajemnie się kompensujących, czy nieadekwatność lub zbędność tej konstrukcji dla realizacji danego zdarzenia gospodarczego.
Jednocześnie przedmiotowa nowelizacja zmienia treść art. 26 ust. 1f ustawy CIT dotyczącego obowiązku uzyskania przez płatnika wypłacającego dywidendę pisemnego oświadczenia podatnika, iż spełnione zostały warunki zwolnienia z art. 22 ust. 4 pkt 4 CIT. Zgodnie z zaproponowaną zmianą oświadczenie to powinno zawierać również klauzulę, że w stosunku do wypłacanych należności nie znajdzie zastosowania przepis art. 22c. W przeciwnym razie płatnik będzie obowiązany do pobrania podatku, nie stosując tym samym przedmiotowego zwolnienia.
Projektowana „klauzula zapobiegająca nadużyciom” będzie miała istotny wpływ na treść uzgodnień między spółkami. Podatnicy będą musieli wykazać się ostrożnością i rozwagą przy planowaniu restrukturyzacji, tak aby uniknąć ryzyka uznania podejmowanych rozwiązań za „nieodzwierciedlające rzeczywistości gospodarczej”, a tym samym narażenia się na podatek od dochodu z tytułu udziału w zyskach osób prawnych. Już teraz, w opublikowanej Ocenie skutków regulacji Ministerstwo Finansów zapowiada, iż nowelizacja może wiązać się ze „zwiększoną liczbą procedur”, która „może wyniknąć z konieczności kontroli – w ramach klauzuli zapobiegającej nadużyciom – zasadności korzystania z preferencji podatkowej”.
Planuje się, iż projektowane przepisy będą miały zastosowanie do dochodów osiągniętych od dnia 1 stycznia 2016 r. Jednocześnie brak szczególnych przepisów przejściowych pozwala na stwierdzenie, iż klauzula zapobiegająca nadużyciom prawdopodobnie znajdzie również zastosowanie w przypadku dochodów uzyskanych w wyniku rozwiązań wdrożonych przez spółki przed wejściem w życie nowelizacji.
Prace nad nowelizacją można śledzić na stronie Rządowego Centrum Legislacji: http://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12271904.
Wpis nie stanowi porady ani opinii prawnej w rozumieniu przepisów prawa oraz ma charakter wyłącznie informacyjny. Stanowi wyraz poglądów jego autora na tematy prawnicze związane z treścią przepisów prawa, orzeczeń sądów, interpretacji organów państwowych i publikacji prasowych. Kancelaria Ostrowski i Wspólnicy Sp.K. i autor wpisu nie ponoszą odpowiedzialności za ewentualne skutki decyzji podejmowanych na jego podstawie.
