Jeśli towar zostaje dostarczony z opóźnieniem, nierzadko zamawiający obciąża dostawcę karą umowną bądź odszkodowaniem za poniesioną w związku z tym szkodę (np. przestojem w produkcji). Czy w takiej sytuacji dostawca może zaliczyć kwotę kary/odszkodowania w ciężar kosztów uzyskania przychodów?
Przepisy podatkowe…
Zgodnie z generalną zasadą zaliczenia określonego wydatku do kosztu w firmie jest związek wydatku z osiąganym przychodem, zachowaniem bądź zabezpieczeniem źródła przychodów (art. 15 CIT i 22 PIT), z wyjątkiem wydatków wskazanych w negatywnym katalogu (art. 16 CIT; art. 23 PIT).
Zgodnie z treścią art. 16 ust. 1 pkt 22 CIT lub art. 23 ust. 1 pkt 19 PIT, nie uznaje się za koszty uzyskania przychodów kar umownych i odszkodowań z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towarów wolnych od wad albo w zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług. Negatywny katalog zdarzeń prezentowany w tym przepisie nie dotyczy jednak sytuacji opóźnień w dostawie towarów pełnowartościowych.
Wobec tego należałoby uznać, iż istnieje możliwość zaliczenia takiego wydatku w ciężar kosztów. Ale…
Stanowisko organów…..
Organy podatkowe uzależniają zaliczenie kary umownej bądź odszkodowania w ciężar kosztów uzyskania przychodów firmy pod warunkiem nie tylko ziszczenia się generalnej zasady wynikającej z art. 15 CIT lub art. 22 PIT, ale także wykazania należytej staranności działania przy realizacji dostaw. Jeśli spółka w wyniku obiektywnej analizy wykaże, że opóźnienie w dostawie towarów nie było spowodowane zwykłym zaniechaniem, niedbałością (opóźnienie spowodowane było zdarzeniem na które nie miała wpływu), to karę może zaliczyć do kosztów.
Przykład stanowi interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 15.09.2014 r. , który stwierdził:
(…) nałożone kary, które wynikają z nieracjonalnego i pozbawionego należytej staranności działania samej Spółki nie mogą stanowić kosztów uzyskania przychodów. Niezwykle istotne jest, aby obiektywna ocena działań Spółki skutkowała możliwością uznania ich za racjonalne, podjęte przy zachowaniu zasad staranności, które to działania muszą cechować przedsiębiorcę prowadzącego działalność gospodarczą.
Spółka wskazała, że nieopłacenie kar umownych skutkuje pogorszeniem relacji handlowych, a w skrajnych przypadkach nawet rozwiązaniem umowy i utratą źródła przychodów Spółki. Kary są zatem elementem ryzyka które musi ponieść Spółka w celu zachowania relacji gospodarczych z sieciami handlowymi, a w konsekwencji w celu zachowania źródeł swoich przychodów.
Zatem, jeżeli Spółka realizując umowy z kontrahentami działa i będzie działać przy zachowaniu zasad należytej staranności, to wydatki z tytułu kar umownych, jako spełniające warunki określone w art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, stanowić będą koszty uzyskania przychodów.
Konkluzja
Jeżeli firma działała przy zachowaniu zasad należytej staranności, a naliczone kary/odszkodowania wynikają z okoliczności na które nie miała wpływu i są związane z uzyskiwanym przez nią przychodem w ramach prowadzonej działalności, to uznać je należy za koszty poniesione w celu zachowania oraz zabezpieczenia źródła przychodu.
