Do krajowych porządków prawnych państw członkowskich UE regulacje w zakresie obowiązkowego raportowania MDR (schematów podatkowych) zostały wprowadzone w związku z wdrożeniem Dyrektywy Rady nr 2018/822 z dnia 25 maja 2018 roku. Ten dodatkowy obowiązek sprawozdawczy nałożony na podatników budzi wiele wątpliwości oraz niejasności, m.in. z uwagi na duży poziom zawiłości i skomplikowania przepisów. Dlatego też w dniu 29 września 2022 roku belgijski Trybunał (Sąd) Konstytucyjny skierował do TSUE wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, w którym zadał 5 pytań o zgodność regulacji m.in. z traktatem o UE, Europejską Konwencją Praw Człowieka czy Kartą Praw Podstawowych UE.

Rzecznik Generalny TSUE przedstawił swoje stanowisko

Rzecznik Generalny TSUE Nicholaus Emiliou w opinii wydanej w dniu 29 lutego 2024 roku w sprawie C-623/22 przedstawił swoje stanowisko. Na każde z pięciu pytań odpowiedział że regulacje MDR są zgodne z pozostałymi przepisami unijnymi. TSUE rozstrzygając sprawę nie jest związany wydaną opinią, jednak w praktyce najczęściej wydaje wyrok zgodny z opinią Rzecznika Generalnego. Jeżeli zasada ta sprawdzi się również w tym przypadku – to regulacje MDR unijne będą nadal obowiązywały w niezmienionym kształcie. Odpowiadając na zadane pytanie – prawdopodobne jest, że 5 pytań zadanych do TSUE nie wpłynie na obowiązki raportowania MDR. Oczekując na rozstrzygnięcie TSUE pozostaje nam zapoznać się z tymi pytaniami i stanowiskiem Rzecznika Generalnego w ich zakresie.

Czy brak ograniczenia uzgodnień transgranicznych tylko do podatku dochodowego od osób prawnych narusza zasady równości i niedyskryminacji?

Zdaniem Rzecznika Generalnego nie dochodzi do naruszeń wskazanych zasad. Zgodnie z przepisami uzgodnienia transgraniczne nie dotyczą podatku od wartości dodanej i ceł ani podatku akcyzowego. Uzgodnienie transgraniczne może dotyczyć natomiast wszystkich innych podatków, ich zakres nie został przy tym ograniczony tylko do podatku dochodowego od osób prawnych. Rzecznik Generalny wskazał że nie widzi podstaw do rozróżniania podatku od osób prawnych od innych podatków objętych przepisami. Co więcej – szeroki zakres uzgodnień transgranicznych jest zgodny z przedmiotem i celem regulacji, ponieważ każdy rodzaj podatku i opłaty może być przedmiotem agresywnego planowania podatkowego.

Czy brak stosowania wystarczająco jasnych i precyzyjnych sformułowań narusza zasadę pewności prawa? Czy brak jasnego i precyzyjnego określenia momentu rozpoczęcia biegu terminu na zaraportowanie MDR narusza zasadę legalności w prawie karnym?

Zdaniem Rzecznika Generalnego nie dochodzi do naruszeń wskazanych zasad. Co prawda przepisy w zakresie raportowania MDR posługują się specyficznymi pojęciami (np. uzgodnienie transgraniczne czy uzgodnienie standaryzowane, pośrednik, kryterium głównej korzyści), jednak mimo tego że są ogólne i mają szeroki zakres to zdaniem Rzecznika Generalnego nie są niejasne lub niejednoznaczne. Również w zakresie określenia momentu rozpoczęcia biegu terminu na zaraportowanie MDR w opinii wskazano, że termin 30 dni liczony od udostępnienia do wdrożenia nie jest niejasny. Już z samego potocznego brzmienia terminu „wdrożenie” zdaniem Rzecznik Generalnego wynika, że chodzi o moment w którym, uzgodnienie przechodzi z fazy koncepcyjnej do fazy operacyjnej. Ponadto obowiązek raportowania schematów podatkowych dotyczy agresywnych uzgodnień podatkowych, a w ich konstruowaniu biorą udział profesjonaliści będący w stanie zinterpretować przepisy prawa.

Czy obowiązek ujawniania poufnych informacji przez pośrednika zobowiązanego do zachowania tajemnicy zawodowej podmiotom niebędącym jego klientem narusza prawo do poszanowania życia prywatnego?

Zdaniem Rzecznika Generalnego nie dochodzi do naruszeń wskazanej zasady. Kluczowym problemem było czy wynikające z tajemnicy zawodowej prawo do zwolnienia się z obowiązku raportowania jest ograniczone tylko do adwokatów, czy też może zostać przyznane innym kategoriom profesjonalistów. Podkreślić należy, że pytania do TSUE wniesiono na gruncie przepisów belgijskich i w tym zakresie podkreślono, że państwa członkowskie mają prawo przyznać pośrednikom prawo do zwolnienia się z obowiązku przekazania informacji jedynie w sytuacji, w której obowiązek zgłoszenia narusza tajemnicę zawodową, która na mocy prawa krajowego danego państwa członkowskiego jest uznawana w odniesieniu do określonej grupy zawodowej.

Czy obowiązek raportowania MDR przez pośredników i podatników narusza prawa do poszanowania życia prywatnego?

Zdaniem Rzecznika Generalnego nie dochodzi do naruszeń wskazanej zasady. Przede wszystkim należy na względzie mieć cel raportowania MDR, tj. zwalczanie agresywnego planowania podatkowego oraz przeciwdziałanie unikania i uchylania się od opodatkowania. Ilość i treść informacji przekazywanych organom podatkowym w związku z raportowaniem MDR jest niezbędne do realizacji wskazanego celu, przy czym ich zakres nie pozwala na wyciąganie wniosków dotyczących życia prywatnego podatników i pośredników. Dlatego nawet potencjalne naruszenie tego prawa jest proporcjonalne do wskazanego celu.