Do końca 2013 roku na gruncie VAT dla wyliczenia tzw. struktury podatku naliczonego nie brano pod uwagę sprzedaży usług finansowych świadczonych sporadycznie. Dotyczyło to w szczególności usług których przedmiotem są instrumenty finansowe. W środę 28 października 2015 r. NSA wydał wyrok (sygn. akt I FSK 1217/14), który może istotnie zakłócić istniejące status quo i dać administracji podatkowej poważne argumenty do kwestionowania rozliczeń podatników, którzy w okresie w latach 2011 – 2013 zabezpieczali kurs waluty. W ocenie składu orzekającego przedsiębiorca, który w związku z zabezpieczeniem kursy waluty wystawiał na rzecz banku opcję walutową stawał się podatnikiem świadczącym usługę finansową.
W sprawie chodziło o spółkę, która dokonywała transakcji w walutach obcych. Chcąc ograniczyć ryzyko kursowe zawarła z bankiem kontrakty symetrycznych opcji walutowych, w których występowała jako nabywca oraz wystawca opcji. Z tytułu wystawionych opcji Spółka uzyskiwała przychody lecz była przekonana, że w tym zakresie usługę zabezpieczenia kursu świadczy bank a tym samym spółka nie występuje w charakterze podatnika VAT. Dodatkowo stała na stanowisku, że jeśli nawet przyjąć, że wystawiając opcję walutową działa w charakterze podatnika, to usługi takie świadczy sporadycznie a tym samym nie mogą one być brane pod uwagę przy rozliczaniu proporcji podatku naliczonego (art. 90 ust. 6 w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2013 r.).
Minister Finansów doszedł jednak do wniosku, że spółka, wystawiając dla banku opcje walutowe, czyniła w sposób ciągły i częstotliwy oraz przyjmowała na siebie zobowiązanie do dokonania określonego świadczenia co oznaczało, że działała jak podatnik w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o VAT. W związku z tym powinna uwzględniać wartość obrotu z tego tytułu przy kalkulacji proporcji podatku naliczonego (art. 90 ust. 2 i 3 ustawy o VAT). Tak samo orzekły WSA i Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie. Ten ostatni stwierdził, że podatnik uzyskując wymierne korzyści z wystawionych opcji jest nie tylko beneficjentem świadczonej przez bank usługi finansowej ale również podatnikiem świadczącym usługę (art. 15 ust. 1 ustawy o VAT). W motywach rozstrzygnięcia NSA powołał się na orzeczenia Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z 11 dnia lipca 1996 r. sygn. C-306/94 oraz z 14 listopada 2000 r. C-142/99, w których ETS zajmował się wpływem uzyskiwanych przez podatnika odsetek na strukturę sprzedaży i związaną z nią proporcją rozliczenia podatku naliczonego. Obecnie uzasadnienie orzeczenia NSA nie jest jeszcze dostępne, tym niemniej trzeba zwrócić uwagę, że może ono mieć doniosłe skutki dla okresów rozliczeniowych. Zaprezentowany przez Sąd pogląd na metodę zabezpieczania kursu waluty przy użyciu opcji wystawianej przez podatnika może spowodować zakwestionowanie deklaracji złożonych przed 31 grudnia 2013 r. Traktowanie przedsiębiorcy jako świadczącego na rzecz banku usługę finansową dla wielu może być zaskoczeniem. W powszechnym rozumieniu relacje klienta z instytucją finansową sprowadzają się do bycia usługobiorcą a nie usługodawcą – tym bardziej, że zasadniczo produkty oferowane przez banki mają standardowy charakter i nie podlegają negocjacjom co do ich istoty. Omawiany wyrok każe jednak sądzić, że przedsiębiorcy w relacjach z bankami dotyczącymi transakcji na instrumentach pochodnych (tu: waluty) są również profesjonalistami a w konsekwencji podatnikami VAT. Nie pozostaje nic innego jak oczekiwać na uzasadnienie oraz reakcję organów podatkowych.
