Podstawowe założenia ustawy

30 czerwca 2018 r. weszła w życie ustawa o wspieraniu nowych inwestycji (dalej: u.w.n.i.). Ustawa ta w sposób znaczący modyfikuje istniejący w Polsce system wsparcia inwestycyjnego dla przedsiębiorców w postaci zwolnienia z podatku dochodowego (zarówno od osób fizycznych, jak i prawnych). W przeciwieństwie do obecnie obowiązującego systemu wsparcia, przewidzianego w przepisach ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych, u.w.n.i. stwarza możliwość pozyskania wsparcia na terenie całego kraju. W ten sposób lokalizacja określonej inwestycji przestaje mieć znaczenie dla możliwości pozyskania wsparcia.

Ustawa znajduje zastosowanie do tych przedsiębiorców, którzy planują inwestycje w rzeczowe aktywa trwałe lub wartości niematerialne i prawne związane z:

1. założeniem nowego przedsiębiorstwa,

2. zwiększeniem zdolności produkcyjnej istniejącego przedsiębiorstwa,

3. dywersyfikacji produkcji przedsiębiorstwa przez wprowadzenie produktów uprzednio nieprodukowanych w przedsiębiorstwie,

4. zasadniczą zmianę dotyczącą procesu produkcyjnego istniejącego przedsiębiorstwa.

Dla tych przedsiębiorców, którzy korzystali dotychczas ze wsparcia inwestycyjnego taki warunek nie powinien stanowić większego zaskoczenia – nie wynika on bowiem z inwencji twórczej polskiego prawodawcy, lecz jest efektem istniejących w prawie unijnym ograniczeń w zakresie udzielania pomocy publicznej. Sam ustawodawca wyraźnie zaznacza w art. 4 u.w.n.i., że przewidziana w tej ustawie forma wsparcia stanowi pomoc regionalną. Tym samym, stosując przepisy ustawy warto zwrócić również uwagę na przepisy rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu (Dz. Urz. UE L 187 z dnia 26 czerwca 2014 r., str. 1 ze zm.) (dalej: rozporządzenie 651/2014)[1].

Organy właściwe do udzielania wsparcia

Jeżeli chodzi o korzystanie ze zwolnienia, o którym stanowi ustawa, to jego uzyskanie nie następuje w sposób automatyczny. Zgodnie z przepisami rozdziału 3 u.w.n.i. niezbędne jest uzyskanie decyzji o wsparciu. Decyzję tę wydaje minister właściwy do spraw gospodarki (obecnie jest to Minister Przedsiębiorczości i Technologii). Uprawnienie do wydawania decyzji minister może również powierzyć podmiotom zarządzającym obecnie specjalnymi strefami ekonomicznymi. Na mocy u.w.n.i. na te spółki został bowiem nałożony cały pakiet nowych praw i obowiązków – generalnie to one będą odpowiedzialne w imieniu rządu za stymulowanie rozwoju inwestycji na określonych obszarach kraju. Przykładowo, na terenie województwa kujawsko-pomorskiego takim zarządzającym będzie Pomorska Specjalna Strefa Ekonomiczna Sp. z o.o.

By pozyskać decyzję przedsiębiorca będzie musiał złożyć określony wniosek – odpowiedni wzór zostanie określony przez Radę Ministrów w rozporządzeniu. Z obecnie procedowanego projektu rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie pomocy publicznej udzielanej niektórym przedsiębiorcom na realizację nowych inwestycji[2] wynika, że we wniosku będzie trzeba zamieścić takie informacje jak:

• opis przedsięwzięcia w postaci biznes planu (który będzie trzeba załączyć do wniosku),

• wykaz kosztów kwalifikowalnych,

• jakie kryteria jakościowe przedsiębiorca zobowiąże się spełnić,

• ile osób przedsiębiorca zamierza zatrudnić w związku z planowaną inwestycją.

Decyzja, zgodnie z przepisami u.w.n.i., będzie wydawana na okres nie krótszy niż 10 lat i nie dłuższy niż 15 lat – jej ostateczna długość będzie uzależniona od wielkości pomocy publicznej jaką będzie mógł uzyskać przedsiębiorca.

Warunki wsparcia

By uzyskać decyzję o wsparciu nowa inwestycja, na którą przedsiębiorca planuje pozyskać zwolnienie musi spełniać:

1. kryteria ilościowe,

2. kryteria jakościowe oraz

3. nie może dotyczyć działalności gospodarczej wykluczonej ze wsparcia zgodnie z przepisami ww. projektu rozporządzenia Rady Ministrów.

Jeżeli chodzi o kryteria jakościowe to zgodnie z u.w.n.i. mają one na celu zapewnienie zgodności danego projektu ze średniookresową strategią rozwoju kraju (przykładem takiej strategii jest obecnie realizowana Strategia Odpowiedzialnego Rozwoju). Ze względu na charakter dokumentu niezbędne jest oczywiście doprecyzowanie tychże kryteriów – z tego też względu w treści ustawy zawarte jest upoważnienie, na mocy którego Rada Ministrów uzyskała upoważnienie do wydania odpowiedniego rozporządzenia, które będzie regulowało precyzyjnie kryteria jakościowe. Z przywołanego już powyżej projektu rozporządzenia Rady Ministrów wynika, że kryteria jakościowe będą kłaść nacisk na takie kwestie jak:

• rozwój strukturalny (chodzi tu np. o kwestę tworzenia wysokopłatnych i stabilnych miejsc pracy, czy też poziom sprzedaży eksportowej),

• rozwój naukowy (np. skala prowadzonej działalności B+R),

• rozwój zrównoważony (np. czy przedsiębiorca należy do grupy MŚP),

• rozwój zasobów ludzkich (np. czy wspiera w zdobywaniu wykształcenia i kwalifikacji zawodowych oraz współpracuje ze szkołami branżowymi.

Jeżeli chodzi o kryteria ilościowe to uzależniają one uzyskanie wsparcia od zrealizowania inwestycji o określonej wielkości, ujętej w postaci minimalnych kosztów inwestycji. Wartość kosztów inwestycji nie będzie oczywiście jednolita – w zależności bowiem między innymi od poziomu bezrobocia w powiecie, w którym ma być zrealizowana nowa inwestycja ich poziom będzie kształtował się różnie.

W końcu polski prawodawca zdecydował się na wykluczenie z możliwości uzyskania wsparcia szereg rodzajów działalności. Ich pełen katalog będzie ujęty właśnie w ramach ww. projektu rozporządzenia Rady Ministrów – w tym momencie, na finiszu prac legislacyjnych, katalog rodzajów działalności wykluczonych ze wsparcia obejmuje 18 pozycji. Poza ograniczeniami wynikającymi z przepisów prawa polskiego również przepisy prawa unijnego mogą wykluczać określonych przedsiębiorców (np. ze względu na ich sytuację finansową) czy rodzaje działalności (np. pierwotna produkcja rolna) z możliwości uzyskania wsparcia.

Zapobieganie działaniom optymalizacyjnym

Ustawa o wspieraniu nowych inwestycji przewiduje również tzw. małą klauzulę antyoptymalizacyjną, mającą na celu wyeliminowanie fikcyjnych uzgodnień, które nie odzwierciedlają rzeczywistości gospodarczej i stosowane są wyłącznie w celu uzyskania korzyści podatkowej. Zgodnie z powołanymi przepisami zwolnienia od podatku dochodowego nie stosuje się, jeżeli:

1. osiągnięcie dochodów z działalności gospodarczej określonej w decyzji o wsparciu lub z działalności gospodarczej prowadzonej na podstawie zezwolenia na terenie specjalnej strefy ekonomicznej następuje w związku z zawarciem umowy lub dokonaniem innej czynności prawnej lub wielu powiązanych czynności prawnych, dokonanych przede wszystkim w celu uzyskania zwolnienia od podatku dochodowego, lub

2. czynności, o których mowa w pkt 1, nie mają rzeczywistego charakteru, lub

3. podatnik korzystający ze zwolnień podatkowych, o których mowa w ust. 1 pkt 34 i 34a, dokonuje czynności prawnej lub wielu powiązanych czynności prawnych, w tym związanych z działalnością nieobjętą tymi zwolnieniami, których głównym lub jednym z głównych celów jest uniknięcie opodatkowania lub uchylenie się od opodatkowania.

W sytuacji zastosowania klauzuli, podatnik traci prawo do zwolnienia podatkowego z dniem dokonania pierwszej z czynności niedozwolonej, ze skutkiem od tego dnia.

Ze zwolnienia nie będą mogły skorzystać również Podatkowe Grupy Kapitałowe. Jak wskazuje się w uzasadnieniu do projektu ustawy PGK jest strukturą organizacyjną szczególnego rodzaju i o szczególnym przeznaczeniu, posiadającą podmiotowość podatkową stworzoną wyłącznie na potrzeby podatku dochodowego od osób prawnych. PGK jako narzędzie prawnopodatkowe stosowane w wielu krajach umożliwia konsolidację wyników podatkowych kilku odrębnych podatników. Brak w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych regulacji umożliwiającej ocenę pod kątem podatkowym czynności dokonanych w obrębie grupy stała się powodem wykorzystywania PGK jako narzędzia agresywnej optymalizacji. Zapisy wyłączające możliwość udziału w PGK spółek korzystających ze zwolnienia z opodatkowania dochodów osiągniętych z działalności prowadzonej w specjalnej strefie ekonomicznej lub dochodów uzyskanych na podstawie decyzji o wsparciu mają na celu zapobieganie agresywnej optymalizacji podatkowej oraz uszczelnienie systemu podatkowego.

Podsumowanie

Niewątpliwie ustawa o wspieraniu nowych inwestycji może stanowić dla przedsiębiorców interesujący instrument wsparcia. Niestety z samej treści ustawy nie jesteśmy w stanie w pełni poznać mechanizmów i warunków gwarantujących uzyskanie wsparcie. Niezbędne do tego są odpowiednie rozporządzenia, która obecnie są procedowane – dopiero po ich przyjęciu będzie możliwe w pełni poznanie kształtu instrumentu wsparcia. Miejmy nadzieję, że nastąpi to w najbliższym czasie.

[1] Przewidziane w ustawie wsparcie stanowi na gruncie rozporządzenia 651/2014 przewidzianą w art. 14 regionalną pomoc inwestycyjną.

[2] Projekt z dnia 27.07.2018 r. dostępny jest na stronach Rządowego Centrum Legislacji.

Wpis nie stanowi porady ani opinii prawnej w rozumieniu przepisów prawa oraz ma charakter wyłącznie informacyjny. Stanowi wyraz poglądów jego autora na tematy prawnicze związane z treścią przepisów prawa, orzeczeń sądów, interpretacji organów państwowych i publikacji prasowych. Kancelaria Ostrowski i Wspólnicy Sp.K. i autor wpisu nie ponoszą odpowiedzialności za ewentualne skutki decyzji podejmowanych na jego podstawie.